گزارش هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) درباره‌ی وضعیت حقوق بشر، طی ۱۰ ماه حاکمیت طالبان منتشر شد.
یوناما گفته است که این گزارش خلاصه‌ای یافته‌های این نهاد، درباره‌ی کشتار غیرقانونی، شکنجه، بدرفتاری و بازداشت‌های خودسرانه غیرنظامیان و همچنین نقض حقوق زنان و دختران است.
در این گزارش که امروز (چهارشنبه، ۲۹ سرطان) منتشر شد، آمده است که با وجود کاهش کلی و قابل توجه خشونت در افغانستان، از اواسط آگست ۲۰۲۱ تا اواسط جون ۲۰۲۲، ۷۰۰ غیرنظامی کشته و یک هزار و ۴۰۶ نفر زخمی شده‌اند. طبق این گزارش، مسئولیت اکثریت تلفاتِ غیرنظامیان در این مدت، به شاخه خراسان گروه داعش نسبت داده شده است.
نقض حقوق زنان و دختران
در گزارش یوناما به نقل از مارکس پوتزل، سرپرست نمایندگی سازمان ملل آمده است که نظارت این دفتر نشان می‌دهد که با وجود بهبود وضعیت امنیتی از ۱۵ آگست، مردم افغانستان به‌ویژه زنان و دختران، از حقوق کامل بشری خود محروم بوده‌اند.
یوناما گفته است در حالی که طالبان اقداماتی به ظاهر با هدف حمایت و ارتقای حقوق بشر انجام داده‌اند، اما این گروه مسئولیت طیف گسترده‌ای از نقض حقوق بشر را بر عهده دارند.
به گفته‌ی یوناما، ضایع‌کردن حقوق زنان یکی از برجسته‌ترین موارد نقض حقوق بشر توسط طالبان است. این نهاد افزوده است که پس از تسلط طالبان، زنان و دختران به تدریج از حقوق آموزش، کار و دیگر جنبه‌های زندگی محروم شده‌اند.
دفتر معاونت سازمان ملل گفته است که تصمیم طالبان مبنی بر عدم بازگشت دختران به مکاتب متوسطه و لیسه به این معناست که یک نسل از دختران، ۱۲ سال آموزش ابتدایی خود را کامل نخواهند کرد.
پوتزل گفته است که آموزش و مشارکت زنان و دختران در زندگی عمومی برای هر جامعه مدرن اساسی است. او افزوده است: «آموزش برای همه نه تنها یک حقوق اساسی بشر است، بلکه کلید پیشرفت و توسعه یک ملت است».
تخطی طالبان از فرمان عفو عمومی خود
براساس گزارش سازمان ملل، طالبان در ۱۷ آگوست ۲۰۲۱، برای مقامات سابق دولتی و نظامیان حکومت پیشین عفو عمومی اعلام کردند.
با این حال یوناما گفته است به نظر نمی‌رسد که این عفو به‌طور مداوم تطبیق شده باشد؛ زیرا این سازمان دست‌کم ۱۶۰ قتل مقامات دولتی و امنیتی سابق توسط طالبان را ثبت کرده است. همچنین ۱۷۸ بازداشت خودسرانه، ۲۳ مورد بازداشت بدون ارتباط و ۵۶ مورد شکنجه و بدرفتاری نیز علیه مقامات و نظامیان پیشین ثبت شده است.
یوناما گفته است که نگران مصونیت از مجازات مقامات طالبان هستند که حقوق بشر را نقض کرده‌اند.
این نهاد تأکید کرده است که نقض حقوق بشر باید توسط طالبان بررسی و عاملان آن پاسخگو شوند و در نهایت از تکرار حوادث در آینده جلوگیری شود.
قتل اعضای «جبهه مقاومت» و مجازات بدرفتاری
یوناما در گزارش خود، ۱۸ مورد قتل غیرقانونی ، ۵۴ موردشکنجه و بدرفتاری و ۱۱۳ مورد بازداشت خودسرانه‌ی «اعضای جبهه مقاومت» را نیز ثبت کرده است.
در این گزارش آمده است که ۲۱۷ مورد مجازات‌های ظالمانه، غیرانسانی و تحقیرآمیز توسط طالبان پس از ۱۵ آگست انجام شده است.
نگرانی درباره‌ی فعالیت امر به معروف و نهی از منکر طالبان
در گزارش یوناما درباره‌ی فعالیت وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان و ریاست استخبارات این گروه ابراز نگرانی شده است.
طبق گزارش، بسیاری از دستورالعمل‌های صادرشده توسط وزارت امر به معروف، حقوق بشر و آزادی‌های شهروندان افغانستان به‌ویژه زنان و دختران را محدود می‌کند.
اگرچه به گفته‌ی یوناما، گفته می‌شود که چنین دستورالعمل‌هایی ماهیت توصیه‌ای دارند، اما در برخی مواقع اعضای طالبان موضعی تند در مورد اجرای آن‌ها اتخاذ کرده‌اند؛ از جمله اجرای مجازات برای متخلفان دستورالعمل‌ها.
یوناما افزوده است که مقامات استخبارات طالبان نیز به‌دلیل برخورد شدیدشان با افراد محروم از آزادی، [ناقض حقوق بشر] شناسای شده‌اند.
طبق گزارش یوناما، استخبارات طالبان در ارتکاب نقض حقوق بشر علیه افراد بازداشت‌شده، از جمله قتل‌های فراقانونی، شکنجه و بدرفتاری و همچنین بازداشت‌های خودسرانه دست داشته است.
بازداشت خبرنگاران و مدافعان حقوق بشر
در گزارش سازمان ملل آمده است که طالبان با سرکوب اعتراضات و محدود کردن آزادی رسانه‌ها، از جمله با دستگیریِ خودسرانه‌ی روزنامه‌نگاران، معترضان و فعالان جامعه مدنی، مخالفت‌ها علیه خود را محدود کرده‌اند.
یوناما گفته است که حقوق آزادی اجتماعات مسالمت‌آمیز، آزادی بیان و آزادی عقیده نه تنها آزادی‌های اساسی هستند، بلکه برای توسعه و پیشرفت یک ملت ضروری هستند.
در گزارش یوناما، ۱۷۳ مورد نقض حقوق بشرِ روزنامه‌نگار و کارمند رسانه‌ها نیز ثبت شده که ۱۶۳ مورد از آن‌ها به طالبان نسبت داده شده است. از این میان، ۱۲۲ مورد بازداشت خودسرانه، ۵۸ مورد بدرفتاری، ۳۳ مورد تهدید و ارعاب و ۱۲ مورد بازداشت بدون ارتباط بوده است.
همچنین یوناما افزوده است که طی ۱۰ ماه در افغاستان، شش روزنامه‌نگار نیز کشته شده‌اند که عامل شش مورد آن شاخه خراسان گروه داعش شناخته شده است.
دفتر معاونت سازمان ملل، نقض حقوق بشرِ ۶۵ مدافع حقوق بشر که ۶۴ مورد از آن به طالبان نسبت داده شده، ثبت کرده است. در این میان، ۴۷ مورد بازداشت خودسرانه، ۱۷ مورد بازداشت بدون ارتباط، ۱۰ مورد بدرفتاری و ۱۷ مورد تهدید و ارعاب بوده است.
عدم دسترسی زندانیان به امکانات
در گزارش یوناما بهکمبود مواد غذایی، مراقبت‌های پزشکی و لوازم بهداشتی برای زندانیان و توقف برنامه‌های آموزش حرفه‌ای نیز اشاره شده است.
این امر با باقی‌‌ماندن بازداشت‌شدگان در بازداشت موقت پیش از محاکمه طولانی به‌دلیل عملکرد سیستم قضایی، تشدید می‌شود.
بحران اقتصادی
در گزارش یوناما آمده است که وضعیت حقوق بشر به‌دلیل بحران اقتصادی و مالی در مقیاس بی‌سابقه تشدید شده است. به گفته‌ی این نهاد، حداقل ۵۹ درصد از جمعیت افغانستان در حال حاضر به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند که این آمار در مقایسه با سال گذشته افزایش شش میلیون نفری را نشان می‌دهد.
یوناما از جامعه جهانی خواسته است تا با اطمینان از برآورده‌شدن نیازهای فوری بشردوستانه و اساسی، به حمایت خود از مردم افغانستان ادامه دهد. علاوه بر این، جامعه بین‌المللی موظف است اطمینان حاصل کند که تحریم‌ها، تا زمانی که باقی هستند، تأثیر منفی بر حقوق بشر نداشته باشند.
یوناما افزوده است که به حمایت از طالبان در حمایت و ارتقای حقوق بشر همه‌ی زنان، مردان، دختران و پسران افغان متعهد است.
مارکس پوتزل از مقامات طالبان خواسته است که تمام تلاش خود را برای رسیدگی به نگرانی‌های ذکرشده در گزارش یوناما و انجام تعهدات بین‌المللی خود برای حمایت و ارتقای حقوق بشر انجام دهند.
