منبع: اکونومیست
برگردان: جواد زاولستانی
در هرجای دیگر، از فرستادن غذا، خیمه و پتو (کمپل) به آسیب‌دیدگان برف‌کوچ در کشور همسایه استقبال خواهد شد و به آن به دیده‌ی یک حرکت بشردوستانه‌ی قابل توجه، نگاه خواهد شد. با توجه به تاریخ تلخ مناسبات دوجانبه‌ی افغانستان و پاکستان، وقتی دریافت‌کننده‌ی چنین کمکی افغانستان و اهداکننده‌ی آن پاکستان باشد، چنین نگاهی به آن وجود ندارد. رسیدن کمک‌های پاکستان به دره‌ی برف‌کوچ‌زده‌ی پنجشیر که در اثر آن بیش‌تر از 280 جان داده‌اند، نشان‌دهنده‌ی بهبود آشکار روابط دو کشور در این اواخر است. اکنون پاکستان شاید آماده‌ی زمینه‌سازی گفت‌وگوهای صلح بین حکومت افغانستان و طالبان باشد. با این حال، آینده‌ی مذاکره تا حد زیادی نامعلوم است.
بخش بیش‌تر اعتبار بهبود روابط بین پاکستان و افغانستان به اشرف غنی بر می‌گردد که از ماه سپتامبر به بعد رییس جمهور شده‌است. آقای غنی در یک سخنرانیش در همان آغاز کار اعلان کرد که در سیاست خارجی او پاکستان اولویت دارد و هند را که زمانی متحد نزدیک افغانستان بود، نادیده گرفت و در حلقه‌های بیرونی سیاست خارجی «پنج حلقه‌ای»اش جای داد.
برخلاف رییس جمهور پیشین، حامد کرزی، که بارها از هند دیدار کرد، اشرف غنی تا هنوز به هند سفر نکرده است. در ماه نومبر که او به پاکستان سفر کرد، برخلاف تشریفات و رسمیات معمول به جای نواز شریف، جنرال راحیل شریف را که قدرت واقعی در پاکستان را در دست دارد، مخاطب قرار داد. این حرکت فروتنانه‌ی او در داخل افغانستان در میان کسانی که نظامیان پاکستان را منبع تمام شرارت‌ها و مهم‌تر از همه، پشتیبان تاریخی طالبان می‌دانند، نگرانی و ناراحتی خلق کرد. رنگین دادفر اسپنتا، یک وزیر خارجه‌ی پیشین، با خشم گفت:«هیچ کار او به این اندازه سبب بی‌عزتی افغانستان نشده است.»
از آن زمان تا کنون، جنرال شریف چندین بار از افغانستان دیدن کرده است. آقای غنی به نیروهای امنیتی افغانستان دستور داده است که برای مدیریت مرز پرآشوب بین دو کشور با همتایان پاکستانی‌شان همکاری کنند. برعلاوه، او چند تن از افسران ارتش افغانستان را برای شامل شدن در اکادمی نظامی در ایبت آباد، به پاکستان فرستاده است، برخلاف کرزی که ترجیح می‌داد افسران ارتش برای سپری کردن آموزش‌های نظامی به هند فرستاده شوند. این اقدام او نگرانی ارتش پاکستان را در رابطه به اینکه مبادا رهبران آینده‌ی ارتش افغانستان توسط یک دشمن تشنه به خونش آموزش و ذهنیت داده شوند، کمتر می‌کند.
شگفت‌آورترین و چشم‌گیرترین اقدام غنی شاید این باشد که او سربازان افغانستان را از جبهه‌ی جنگ علیه طالبان افغانستان به رویارویی با تحریک طالبان پاکستان که در منطقه‌ی دانگام در شرق افغانستان پناه آورده‌اند، هدایت داده است. با این وجود، به تاریخ 3 مارچ [12 حوت] یک مهاجم انتحاری 9 سرباز ارتش افغانستان را در ولایت هلمند به قتل رساند. پس از حمله‌ی افراد وابسته به تحریک طالبان پاکستان بر یک مکتب در پشاور در ماه دسمبر، این اقدام غنی در برابر آنان خیلی برجسته و جالب توجه است.
اکنون اگر غنی می‌خواهد که دست‌نشانده‌ی پاکستان قلمداد نشود، باید در بدل آنچه برای پاکستان انجام داده است، انعام بزرگی دریافت کند. ارتش پاکستان باید به زودی طالبان افغانستان را تطمیع سازد و بر سر میز مذاکره بنشاند. افسران سطح متوسط در ارتش و استخبارات پاکستان به طور سنتی با این کار مخالف اند. آنان در خلوت خود می‌گویند که طالبان افغانستان هیچ تهدیدی را متوجه پاکستان نمی‌سازند و مجرای کارآمدی را برای پاکستان برای تأثیرگذاری بر رویدادهای افغانستان فراهم می‌کند.
خبر خوش این است که جنرال شریف از آنچه گفت‌وگوهای صلح بین حکومت افغانستان و طالبان می‌تواند برای صلح و ثبات دراین منطقه در پی داشته باشد، آگاه است. پاکستان خودش نیز با تروریست‌ها دچار مشکل مزمن است و قتل عام دانش‌آموزان در ماه دسبمر، به شکل دردناکی این واقعیت را به پاکستان نشان داد.
مقام‌های پاکستانی بر طالبان نفوذ گسترده دارند و رهبران طالبان از مصئونیت وسیعی در شهرهای کویته، کراچی، پشاور و دیگر جاها برخوردار هستند. بسیاری از طالبان در پاکستان املاک و زندگی دارند و کودکان‌شان در مکتب‌های محل‌شان درس می‌خوانند. شورای کویته که شورای رهبری و فرماندهی طالبان است، در این کشور فعال است. یک دیپلمات ارشد غربی در اسلام‌آباد به این باور است که پاکستانی‌ها به شکل فعال بر طالبان فشار وارد می‌کنند که حاضر به گفت‌وگو با حکومت افغانستان شود. او به این دریافت رسیده است که در میان طالبان «افراد منطقی» آماده هستند تا بر اساس رهنمایی‌های رهبر شان، ملا عمر، برای صلح وارد گفت‌وگو شوند.
بین حکومت کابل و طالبان افغانستان مجراهایی برای ارتباط همواره وجود داشته است. با آن‌هم، امیدواری‌های گذشته برای گفت‌وگو ناکام شده‌اند. اما اکنون اوضاع فرق کرده است. با خروج سربازان اعضای ناتو به رهبری امریکا، برای طالبان توجیه جنگ‌شان به عنوان جنگ وطن‌پرستانه در برابر اشغال‌گران خارجی دشوار است ( با این وجود، غنی در سفرش در اواخر این ماه به واشنگتن چانه‌زنی دشواری خواهد داشت تا شمار بیش‌تر سربازان امریکایی در این کشور باقی بمانند). و اگر نیروهای امنیتی افغانستان ام‌سال نخستین فصل جنگ‌شان را بدون حمایت نیروی جنگی ناتو موفقانه پشت سر بگذارند، جنگ‌جویانی را که باور دارند تنها نیروهای امریکایی مانع پیروزی آن‌هاست متوجه اشتباه‌شان خواهند ساخت. تلفات نیروهای امنیتی افغانستان در یک سال (4350 تن در 2013 که آخرین سال با آمار کامل است) بیش‌تر از تمام تلفات نیروهای بین‌المللی از سال 2001 بدین‌سو است. اما باز هم، نیروی 169000 نفری اردو و نیروهای پولیس افغانستان قوی اند و باید روی توانایی‌های آنان حساب کرد. این نیروها می‌توانند به آسانی طالبان را در رسیدن به ادعای بزرگ‌شان که ام‌سال ولایت‌های هلمند و کنر را تسخیر خواهند کرد، ناکام سازند.
برعلاوه، دیپلوماسی مؤثر باید از سوی افغانستان به کار انداخته شود. چین که نزدیک‌ترین متحد پاکستان است، به امید برقراری صلح از هیئت طالبان در بیجینگ پذیرایی کرده است. چین منافع زیادی در معادن افغانستان دارد و نیز نگران افزایش پیکارجویی اسلام‌گرایانه در میان اویغورهاست. این کشور علاقه فراوانی به منطقه‌ی باثبات‌تر دارد. امریکا که زمانی مخالف بود، نیز، از گفت‌وگوهای صلح پشتیبانی می‌کند.
بعضی از سیاست‌مداران افغانستان پیش‌بینی می‌کنند که احتمال دارد گفت‌وگوهای صلح دو سال طول بکشد و سپس طالبان در انتخابات پارلمانی سهم بگیرند. از همین اکنون، قرار است که یک جرگه‌ی بزرگ برگزار شود و به پارلمان قدرت بیش‌تری بدهد. آیا طالبان بخشی از این جرگه‌ی بزرگ خواهند بود؟
مشکل این است که آقای غنی دو سال وقت ندارد. موضع او در داخل کشور پیش از این به خاطر شیوه‌ی به قدرت رسیدن او تضعیف شده است. هواداران رقیب او، عبدالله عبدالله، ادعا می‌کنند که او از طریق یک انتخابات ملوث از تقلب به قدرت رسید. با آن‌که غنی و عبدالله قدرت را تقسیم کردند، خصومت در میان دو اردوگاه سیاسی هنوز بالاست و در تشکیل یک حکومت مشکل دارند. در کنار همه‌ی این مشکلات، حساسیت عمومی در برابر سیاست همکاری غنی با پاکستان پابرجاست. آقای کرزی به حمله‌هایش بر اردوگاه مخالف از قصر کوچکش که در نزدیکی دفتر غنی قرار دارد، هم‌چنان ادامه می‌دهد و هشدار داد که افغانستان نباید «زیر شست پاکستان باشد». اگر غنی می‌خواهد که عمر سیاسی‌اش دوام یابد، به‌زودی باید نتایج ابتکاراتش را برای صلح نشان دهد.