نویسندهی این سیاهه ماه گذشته در یک نوشتهی نسبتا مفصل، هشت روند نقض حقوق بشری هزارهها را تحت حاکمیت طالبان بررسی کرد که از سوی اطلاعات روز به نشر رسید (اینجا در دسترس است). نوشتهی حاضر در ادامهی همان بحث کوشیده نهمین روند را که خشونت «نسلکشانه» و نفرتپراکنی علیه هزارهها است، مورد بحث قرار دهد.
هزارههای شیعه بهصورت مشخص، بهدلیل هویت قومی و مذهبی خود، آماج حملات دوامدار قرار داشتهاند. این حملات، تحت حاکمیت طالبان در ۳۸ ماه گذشته ادامه یافته و «امارت اسلامی»، به انحای مختلف، در تداوم آن نقش مستقیم و غیرمستقیم داشته است. مستندسازی و کاوش فنی ماهیت این حملات از زاویههای مختلف، از جمله از لحاظ حقوقی، جامعهشناختی و سیاسی، محتاج تحقیق و کارهای گسترده و همهجانبه است.
در یک تلاش اجمالی برای تهیه این نوشته، نویسنده توانسته حدود ۶۱ حمله را در این ۳۸ ماه حاکمیت طالبان شناسایی و فهرست کند. این حملات شامل حملهی انتحاری، انفجار ماین و بمب، شلیک مستقیم، سربریدن و قتلهای مرموز میشوند. در نتیجهی این حملات، حدود ۴۷۳ نفر کشته و ۶۸۱ نفر دیگر زخمی شدهاند. این یعنی در این بازهی زمانی، هر دو روز یک هزاره زخمی شده و هر سه روز، یک هزاره کشته شده است. لازم به یادآوری است که این آمار تلفات صرفا براساس آنچه در گزارشها و منابع مورد استفاده در این نوشته ثبت شده، محاسبه شده است و آمار دقیقتر و واقعیتر قطعا بیشتر است. از میان این ۶۱ حمله، ۱۲ مورد از سوی افراد و نیروهای طالبان، ۱۶ مورد از سوی داعش و یک مورد از سوی کوچیهای مسلح انجام شده است. مسئولیت ۳۲ مورد دیگر، که کمی بیش از نصف این حملات است، نامشخص است. باز هم لازم است تأکید کنم که این موارد، براساس منابعی است که در این نوشته مورد استفاده قرار گرفته است. براساس مستندات سازمان دیدبان حقوق بشر، از ۱۵ آگست ۲۰۲۱ تا اوایل سپتامبر ۲۰۲۲، داعش مسئولیت ۱۷ حمله علیه هزارههای شیعه را در افغانستان به عهده گرفته که ۷۰۰ کشته و زخمی بر جای گذاشته است.
یکی از گزارشهای تحقیقی اطلاعات روز نشان میدهد که در نُه ماه اول حاکمیت طالبان، دستکم نُه حملهی انفجاری مرگبار علیه هزارهها انجام شده که ۱۰۰ غیرنظامی هزاره در آن کشته شده و ۱۵۰ نفر دیگر زخمی شدهاند. در یک مورد دیگر، در ششم ثور سال ۱۴۰۱، پنج باشندهی هزاره ولسوالی دره صوف بالا ولایت سمنگان، در هنگام سفر بهسوی ولایت بلخ، در ولسوالی کشنده بلخ تیرباران شدند. آخرین گزارش یوناما از تلفات غیرنظامیان در افغانستان، که از ۲۴ اسد ۱۴۰۰ تا نهم جوزای ۱۴۰۲ را در برمیگیرد، نشان میدهد که هزارهها و شیعیان نصف تمام قربانیان را در این بازهی زمانی تشکیل میدهند. از زمان نشر آن گزارش تا اکنون نیز چنین حملاتی ادامه یافته است. براساس گزارشی از روزنامه اطلاعات روز که پنج مورد از این هفت حملهی هدفمند را از میزان تا جدی همین سال ثبت کرده، در نتیجهی این حملات ۵۱ نفر کشته و ۷۱ نفر دیگر مجروح شده است. گزارش سهماههی یوناما هم که تقریبا همین مدت زمان را پوشش میدهد، این حملات هدفمند را که در بغلان، کابل و هرات انجام شده، ثبت کرده و گفته است که ۴۹ نفر در نتیجهی آن کشته و ۸۶ نفر دیگر زخمی شدهاند. روزنامه اطلاعات روز در ماه حمل و ثور سال جاری، چهار حملهی هدفمند علیه هزارهها را در ولایتهای کابل، هرات، بامیان و ارزگان ثبت کرده که مجموعا شانزده کشته و هفت زخمی بر جای گذاشت است. مطابق دومین گزارش ریچارد بنت، از ۱۵ آگست ۲۰۲۱ تا ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۲، ۱۶ حملهی هدفمند بر هزارهها انجام شده است (بنت، فبروری ۲۰۲۳) و سومین گزارش ایشان نشان میدهد که از سپتامبر ۲۰۲۳ تا جنوری ۲۰۲۴، هفت حملهی هدفمند علیه هزارههای شیعه انجام شده است (بنت، فبروری ۲۰۲۴).
از جنایت علیه بشریت تا نسلکشی: ماهیت حقوقی حملات علیه هزارهها
گزارشهای سهگانهی ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد برای افغانستان، بر سیستماتیک بودن این حملات تأکید دارند و تصریح میکنند که نشانههای بارز جنایت علیه بشریت در الگوی این حملات دیده میشود. سازمانهای دیگر، از جمله دیدبان حقوق بشر نیز الگوی حملات علیه هزارهها را مصداق جنایت علیه بشریت دانسته است. تعداد زیادی از سازمانهای دیگر، پژوهشگران، مدافعان حقوق بشر و دانشگاهیان، از این مرز فراتر رفته و تأکید میکنند که نشانههای بارز جرم نسلکشی نیز در این حملات سیستماتیک به وضوح قابل مشاهده است. موزیم یادبود هولوکاست ایالات متحده امریکا از اولین سازمانهایی بود که اندکی پس از تسلط طالبان بر افغانستان در سال ۲۰۲۱، در بیانیهای ابراز نگرانی کرد که هزارههای افغانستان در معرض جنایت علیه بشریت و نسلکشی قرار دارند. یکی دیگر از نهادهای مطرح در این زمینه، دیدبان نسلکشی است که این حملات را مصداق جرم نسلکشی دانسته است. سازمان دیگر، کانون وکلای دادگستری امریکا است که در قطعنامهای که در جلسات سالانهی سال ۲۰۲۴ خود به تصویب رساند، حملات هدفمند علیه هزارهها را مصداق جرم نسلکشی دانسته است.
الف) تفاوت جرایم علیه بشریت و جرم نسلکشی در چیست؟
دو سند مهم در حقوق بینالملل، این دو جرم را تعریف کرده است. در مادهی دوم کنوانسیون پیشگیری و مجازات جرم نسلکشی که بهتاریخ ۹ دسامبر ۱۹۴۸ به تصویب رسیده، نسلکشی چنین تعریف شده است: «یکی از اعمال مشروحه ذیل که به نیت نابودی تمام یا بخشی از یک گروه ملی و قومی و نزژادی یا مذهبی ارتکاب گردد: ۱) قتل اعضای آن گروه؛ ۲) صدمه شدید به سلامت جسمی یا روحی افراد منسوب به آن گروه؛ ۳) قرار دادن عمدی اعضای آن گروه در شرایط زندگانی نامناسبی که منتهی به زوال قوای جسمی آنان بهصورت کلی یا جزئی گردد؛ ۴) اقداماتی که بهمنظور جلوگیری از زاد و ولد در میان آن گروه صورت گیرد؛ و ۵) انتقال اجباری اطفال آن گروه به گروه دیگر.
حدود نیمقرن بعد، وقتی اساسنامه رم دیوان بینالمللی کیفری در سال ۱۹۹۸ به تصویب رسید، دقیقا همین تعریف نسلکشی در مادهی ششم این سند هم درج شد. در مادهی هفتم این سند، تعریف جنایت علیه بشریت به این شرح آمده است: برای مقاصد به کار رفته در این اساسنامه، «جنایت علیه بشریت» عبارت است از انجام هر یک از اعمال ذیل به عنوان بخشی از یک حمله علیه گروهی غیرنظامی که به شکل گسترده یا سازمانیافته صورت بگیرد، با اطلاع از حمله: الف) قتل؛ ب) نابودسازی؛ ج) برده سازی؛ د) اخراج یا انتقال اجباری جمیعت؛ هـ) محبوس ساختن یا دیگر اَشکال محرومیت شدید از آزادی جسمی که نقضکننده مفاد اساسی حقوق بینالملل باشد؛ و) شکنجه؛ ز) تجاوز جنسی، بردهکشی جنسی، فحشای اجباری، حاملگی اجباری، عقیمسازی اجباری، یا هر نوع خشونت جنسی دیگر در همان سطح؛ ح) آزار و تعقیب یک گروه یا جمعیت مشخص، به دلایل سیاسی، نژادی، ملی، قومی، فرهنگی، مذهبی، جنسی، به شرحی که در بند ۳ مشخص گردیده، یا به دلایل دیگری در سطح جهان براساس قوانین بینالمللی در ارتباط با هر یک از اعمالی که در این بند یا هر جرم دیگری که در حیطه صلاحیت این دادگاه باشد بهعنوان یک عمل غیرمجاز به رسمیت شناخته شده باشد؛ ط ) ناپدید شدن اجباری افراد؛ ی) جنایت نژادپرستی؛ ک) دیگر اعمال غیرانسانی با خصوصیاتی مشابه که به قصد وارد آوردن عمدی درد و رنج شدید یا آسیب رساندن جدی به بدن، یا سلامت جسمی یا روانی افراد، صورت گیرد.
در فشردهترین بیان، تفاوت اساسی میان جرم نسلکشی و جرایم علیه بشریت این است که در جرم نسلکشی، «هستی» و «موجودیت» یک گروه ملی، قومی، نژادی یا مذهبی جرمانگاری میشود و اعضای آن بر همین مبنا و بهخاطر همین جرم منسوب بودن به آن گروه، مستحق نابودی شناخته میشوند. در جرایم علیه بشریت، «ملکی بودن» یا «غیرنظامی بودن» قربانیان فهرست اعمال مندرج در مادهی هفتم اساسنامه مبنای تعریف و تفکیک قرار دارد. این تعریف فنی حقوقی که در این اسناد آمده، مقید و محدود است. این موارد، عنصر مادی جرم نسلکشی را تشکیل میدهد. علاوه بر عنصر مادی، عنصر معنوی هم در اثبات آن لازم است؛ یعنی «نیت» نابود کردن کلی یا قسمی یک گروه ملی، نژادی، قومی یا مذهبی.
در حیطهی دانشگاهی و تئوریهای مورد استفاده در شناخت و مطالعهی جرم نسلکشی، این مفهوم و مقوله گستردهتر مطرح است. رافایل لیمکن، حقوقدانی که برای اولین بار مفهوم «نسلکشی» را مطرح کرد، نابودسازی تهداب حیات جمعی یک گروه ملی، نژادی، قومی و مذهبی را مبنای تعریف نسلکشی قرار میدهد. آقای لیمکن در این تعریف حیات را فراتر از زندگی بیولوژیکی دانسته و حیطههای اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اخلاقی/وجدانی را نیز در تعریف خود شامل میکند. در تیوریهای متأخرتر نسلکشی، تعریف این جرم به گروههای سیاسی هم تسری پیدا میکند.
ب) حملات علیه هزارهها در کدام دستهبندی قرار میگیرند؟
در مورد اینکه حملات علیه هزارهها نشانههای انکارناپذیر جرایم علیه بشریت را بازتاب میدهند، تقریبا اتفاق نظر وجود دارد. بخشهای مختلف سازمان ملل متحد، سازمانهای حقوق بشری، پژوهشگران، دانشگاهیان و دادخواهان بصورت گسترده در این مورد صحبت کرده و نوشتهاند. در مورد بحث نسلکشی، نیز باید گفت که در حملات علیه هزارهها، تعداد زیادی از این عناصر را میشود آشکارا مشاهده کرد. به عنوان نمونه، یکی از آخرین موارد این کشتار، تیرباران ۱۴ باشندهی منطقهی «قریودال» ولسوالی سنگتختوبندر ولایت دایکندی است که در ساحهی مرزی دایکندی و غور در ۲۲ سنبله امسال اتفاق افتاد. در این حمله که توسط چهار فرد ناشناس موتورسیکلسوار انجام شد و بعدا داعش خراسان مسئولیت آن را به عهده گرفت، قربانیان مشخصا بهخاطر هویت قومی و مذهبی خود، به فجیعترین شکل تیرباران شدند. موارد دیگر نظیر حمله بر مکاتب، مراکز آموزشی، تالار عروسی، شفاخانه و غیره اماکن ملکی نیز نشانههای انکارناپذیر جرم نسلکشی را در خود دارد. قتل هزارههای منطقهی جوینو ولایت ارزگان از دیگر موارد برجسته است. مطابق برخی منابع، تا اکنون ۱۷ نفر از باشندگان منطقهی جوینو ارزگان به قتل رسیده است. در مورد ارزگان، نیت نابودی کلی یا قسمی هزارههای آن منطقه هم به وضوح قابل مشاهده است. بهدلیل فشارهای زیاد از سوی طالبان از سال ۱۳۸۹ منطقهی هزارهنشین باغچار از هزارهها تخلیه شد و در جوینو ارزگان هم، از حدود ۵۰۰ خانوار هزاره تنها ۲۰۰ خانوار باقی ماندهاند (جادهی ابریشم، قلعوقمع: ۳).
به چند نکته در مورد نیت باید توجه کرد: اول، الگوی حملات. حملات نظاممند علیه هزارهها که از سال ۲۰۱۰ آغاز شده و به تدریج شدت گرفت، پس از سربرکشیدن گروه داعش خراسان که ابهامات زیادی نیز در مورد آن وجود دارد، الگوی این حملات دگرگون شد و دامنهی آن رفتهرفته تمام ابعاد زندگی ملکی روزمرهی هزارهها را با آماج حملات مواجه کرد. از وسایط نقلیه عمومی گرفته تا مراکز فرهنگی و آموزشی، سالن عروسی، زایشگاه، مراکز ورزشی، مراکز مذهبی و تجماعت مردمی همه به اهداف حمله تبدیل شده است. معنای این وضعیت این است که مرگ بر زندگی روزمرهی هزارهها سایه انداخته و هر آن و در هر مکان در کمین زندگی آنان نشسته است. دوم، تواتر حملات. این حملات تا حدود یکونیمدهه میشود که ادامه یافته و هیچ نشانهای دال بر توقف و پایان آن وجود ندارد. به یک معنا، این حملات «امید» و «آینده» را در میان هزارهها آماج قرار میدهند. موضوع سوم که اینجا باید بر آن مکث و دقت کنیم، لحن و محتوای اعلامیهها است که برای گرفتن مسئولیت نشر میشوند؛ از حمله از سوی داعش خراسان. براساس گزارش یوناما، داعش خراسان مسئولیت تعداد زیادی از حملات علیه هزارههای شیعه را در قالب کارزار «هر کجا یافتید، بکشیدشان» به عهده گرفتهاند ( گزارش یوناما، جنوری تا مارچ ۲۰۲۴، ص. ۲). تمام این موارد، آشکارا بر «نیت نسلکشانه» و «عنصر معنوی» جرم نسلکشی دلالت دارند.
نقش طالبان در حملات نسلکشانه علیه هزارهها چیست؟
طالبان با کوفتن بر طبل «ما امنیت آوردهایم» نسلکشی هزارهها را انکار میکنند. در سیاق جرم نسلکشی، همین «انکار» خودش بسیار گویا است و برخی از دانشمندان این حوزه، بهشمول داکتر گریگوری استنتون، انکار را یکی از مراحل دهگانهی نسلکشی قلمداد میکنند. نقش طالبان اما بسی بیشتر از انکار است. طوری که در بالا هم ذکر شد، مسئولیت برخی از این حملات و کشتارهای هدفمند مستقیما با نیروهای این گروه است. علاوه بر آن، طالبان بهعنوان گروهی که جایگاه دولت را تصاحب کردهاند، مسئولیت آن جایگاه را نیز حمل میکنند. در این مورد مشخص، طالبان مسئولیت تأمین امنیت هزارهها و حفاظت از مردمان ملکی را به عهده دارند و کوتاهی و اغماض در این موضوع، برای آنان مسئولیتآور است. در کنار این موارد، از دو منظر دیگر هم طالبان در خشونتهای نسلکشانه علیه هزارهها شریک جرم محسوب میشوند: اول بهخاطر ترویج نفرت علیه هزارههای شیعه و دوم بهدلیل مساعد کردن زمینهی فعالیت و انجام حملات برای گروههای تروریستی مسئول در نسلکشی هزارهها.
الف) ترویج نفرت علیه هزارهها: زمینهسازی و توجیه نسلکشی
نفرتپراکنی علیه هزارههای شیعه هم نگرانکننده است. در گزارشهای ریچارد بنت آمده است که نفرتپراکنی علیه هزارهها، بهشمول دعوت به کشتار آنان، در فضای مجازی و در برخی از خطبههای نماز جمعه مایهی نگرانی است. محتسبان طالبان در ماه سرطان سال ۱۴۰۱، در دانشگاه بامیان، ضمن توصیه استادان و دانشجوان هزارهی شیعه «به امر به معروف و نهی از منکر»، آنان را «مرتد» خوانده و گفته بودند که آنان شیعیان را به راه نیک هدایت میکنند. نمونهای دیگر آن «مشرک» خواندن هزارههای شیعه از سوی عبدالله منتقم، ولسوال طالبان در مالستان است که در شانزدهم حمل سال جاری، در مسجدی در ولسوالی مالستان در جمع مردم اظهار کرد. در عین حال، در چهارم جوزای امسال، مولوی مزمل، آمر امر به معروف و نهی از منکر طالبان در ولسوالی جاغوری، مردمان شیعهمذهب این ولایت را متهم کرد که با فرهنگ و تعلیمات اسلامی بیگانه اند. یکی دیگر از نمونههای آن سخنان نفرتانگیز مولوی یحیا عنابی، ملای طرفدار طالبان است. ایشان در ماه سرطان سال جاری، از منبری در پنجشیر، با نام بردن از داکتر سیما سمر و داکتر حبیبه سرابی، علیه زنان، هزارهها و شیعهها سخنان نفرتپراکنانه، جنسیتزده و نژادپرستانه ایراد کرد که ویدیوهای آن در فضای مجازی بهصورت گسترده نشر و پخش شده است. چند ماه قبل از آن نیز او در سخنرانی دیگر که ظاهرا در همان مسجد ایراد شده بود، حرفهای مشابه به زبان آورد و گفت حکومت اسلامی وظیفه دارد که آن دختران هزاره را که پتلون کوبا میپوشند، دستگیر، لتوکوب و زندانی کند. در مقابل چنین نفرتپراکنیها، طالبان هیچ اقدامی انجام نداده است.
ب) فعالیت گروههای تروریستی در فضای مساعد تحت کنترل طالبان
مطابق آخرین گزارش شورای امنیت ملل متحد، گروه داعش خراسان، که عمدتا شیعیان را مورد حمله قرار میدهد، یکی از چند گروه تروریستی، بهشمول القاعده است که در افغانستان تحت کنترل طالبان فعالیت دارند. آخرین گزارش شورای امنیت ملل متحد حاکی است که القاعده، که یکی از دشمنان شیعیان شناخته میشود، به پیروان خود دستور داده به افغانستان هجرت کنند و داعش خراسان هم در افغانستان همچنان فعال و در صدد گسترش دایرهی فعالیت و نیروگیری است. برخی از این سازمانهای تروریستی، بهخصوص القاعده، مطابق گزارش شورای امنیت ملل متحد در ساختار «امارت اسلامی» هم نفوذ کرده است. گزارشهای دیگر هم وجود دارد که طالبان در ولایت غزنی، که تقریبا با اکثریت مناطق هزارهجات مرز دارد، یک شهرک برای القاعده و سه شهرک دیگر برای طالبان پاکستانی ساخته است. با توجه به این موارد، هزارهها نه امنیت روانی دارند و نه از امنیت جانی خود اطمینان دارند؛ بلکه دردمندانه به شکل فزایندهای در برزخ بیم و هراس مداوم زندگی میکنند. وقتی گروههای تروریستی که مسئول این حملات دانسته میشوند، در افغانستان حضور دارند و معنایش این است که هیچ تضمینی برای امنیت هزارهها وجود ندارد؛ بهخصوص که طالبان نه تنها ارادهی سیاسی از خود در این راستا نشان ندادهاند بلکه هم در انجام برخی حملات هدفمند و هم در ترویج نفرت و بسترسازی برای حملات نسلکشانه علیه هزارهها دخیل هستند.
چه باید و میتوان کرد؟
وضعیتی که در افغانستان وجود دارد، بهخصوص نهادینهسازی بنیادگرایی در یک طرف و رشد گروههای تروریستی در طرف دیگر، زمینههای نسلکشی هزارهها را عمیقتر، فراگیرتر و عادیتر میکند. حملات ماهیت «همه جایی» و «همه زمانی» به خود گرفتهاند. گروههای مسئول نیز در کمال مصونیت فعالیت میکنند. میزان واکنش عمومی نسبت به نسلکشی هزارهها نیز نشاندهندهی فروپاشی جمعی در عرصههای اخلاقی و سازماندهی عملی است. نهادهای مسئول بینالمللی نیز با توجه به وضعیتی که در منطقه و جهان جریان دارد، مشروعیت و موضوعیت خود را دارند بهشدت از دست میدهند. استیصال، نومیدی و درماندگی نیز دارد بر روحیه و روان عمومی چیره میشود. در چنین شرایطی پاسخ دادن به پرسش «چه باید و میتوان کرد؟» بهشدت دشوار و مأیوسکننده است.
اما کارهایی وجود دارد که میتوانیم انجام بدهیم. نخست از همه، باید با استفاده از مجاری و ابزارهای موجود، تلاش کنیم فشار بر طالبان برای تأمین امنیت جامعهی هزاره را بهعنوان بخشی از تلاشهای دادخواهانه، بهصورت منسجم، سازمانیافته و حرفهای انجام بدهیم. در شرایط حاضر، عملیترین و جوابدهترین گزینه همین است. دوم، با استفاده از مجاری موجود، برای ایجاد میکانیسمی معتبر و نیرومند برای مستندسازی و تحقیق دادخواهی و تلاش کنیم. این کار هم اهمیت اخلاقی دارد، هم اهمیت راهبردی در راستای تأمین عدالت در درازمدت. سوم، موضوع نسلکشی هزارهها و جنایت علیه بشریت در قبال هزارهها را از طریق ابزارهای حقوقی موجود بینالمللی، بهشمول تلاشهای جاری دیوان کیفری بینالمللی، بهصورت جمعی پیگیری کنیم. هم در این راستا دادخواهی و اعمال فشار کنیم، هم با چنین نهادها بهصورت نهادی، وسیع و فنی همکاری کنیم.
فهرست حملات علیه هزارهها: ۲۴ اسد ۱۴۰۰ تا ۲۴ سنبله ۱۴۰۳
شماره | تاریخ حمله | نوعیت حمله | مکان حمله | مسئول | کشته | زخمی | منبع |
۱ | ۳۰ آگست ۲۰۲۱ | حمله هدفمند | روستای کاهور، ولسوالی خدیر ولایت دایکندی | طالبان | ۱۳ (به شمول یک دختر ۱۷ ساله) | گزارش تحقیقی سازمان عفو بینالملل، اینجا. | |
۲ | ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۱ | انفجار ماین | انفجار ماین در سرک چهل متره شهرک عرفانی | نامعلوم | ۲ | گزارش شبکهی تحلیل گران افغانستان، اینجا. | |
۳ | ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۱ | قتل مرموز | شلیک مستقیم بر جعفر حیدری، ورزشکار هزاره | نامعلوم | ۱ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | |
۴ | ۲ اکتوبر ۲۰۲۱ | قتل مرموز | جسد فروزان، دختر ۱۱ ساله هزاره، از ناحیه هژدهم کابل پیدا شد | نامعلوم | ۱ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | |
۵ | ۸ اکتوبر ۲۰۲۱ | حمله انتحاری | حمله انتحاری بر مسجد سیدآباد، خان آباد ولایت قندوز | داعش خراسان | ۵۰ | ۱۰۰ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. |
۶ | ۱۵ اکتوبر ۲۰۲۱ | حمله انتحاری | حمله مسلحانه و انتحاری بر مسجد شیعیان در قندهار | داعش خراسان | ۴۰ | دهها زخمی | گزارش اطلاعات روز، اینجا. |
۷ | ۲۶ اکتوبر ۲۰۲۱ | قتل مرموز | اجساد پنج هزاره با صورتهای کبود در ساحه مرزی قرهباغ غزنی پیدا شد. | نامعلوم | ۵ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | |
۸ | ۱۳ نوامبر ۲۰۲۱ | انفجار ماین | حمله انفجاری بر موتر تونس در دشت برچی | داعش خراسان | ۶ | ۷ | گزارش شبکهی تحلیل گران افغانستان، اینجا. |
۹ | ۱۷ نوامبر ۲۰۲۱ | انفجار ماین | حمله به موتر نوع تونس در نقاش دشت برچی | داعش خراسان | ۱ | ۶ | گزارش شبکهی تحلیل گران افغانستان، اینجا. |
۱۰ | ۱۵ نوامبر ۲۰۲۱ | انفجار ماین | حمله انفجاری بر موتر شهری در کوته سنگی | داعش خراسان | ۲ | گزارش شبکهی تحلیل گران افغانستان، اینجا. | |
۱۱ | ۱۰ دسامبر ۲۰۲۱ | سه انفجار | سه انفجار؛ یکی مقابل مصلای شهید مزاری، دومی در چهارراهی شهید مزاری و سومی در دهبوری | داعش خراسان | ۲ | ۴ | گزارش شبکهی تحلیل گران افغانستان، اینجا. |
۱۲ | ۲۵ دسامبر ۲۰۲۱ | حمله هدفمند با چاقو | حمله هدفمند با چاقو بر ملا امام مسجد امام علی در ناحیه اول شهر قندهار | داعش خراسان | ۴ | گزارش شبکهی تحلیل گران افغانستان، اینجا. | |
۱۳ | ۱۳ جنوری ۲۰۲۲ | شلیک مستقیم | شلیک مستقیم بر زینب عبداللهی در دشت برچی | طالبان | ۱ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | |
۱۴ | ۱۷ جنوری ۲۰۲۲ | شلیک مستقیم | شلیک مستقیم به دو هزاره در شهرک جبرئیل هرات | طالبان | ۲ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | |
۱۵ | ۲۲ جنوری ۲۰۲۲ | انفجار ماین | انفجار ماین بر موتر فلانکوچ، منطقه حاجی عباس در ناحیه دوازدهم شهر هرات | نامعلوم | ۶ | ۱۰ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. |
۱۶ | ۲۰ فبروری ۲۰۲۲ | قتل مرموز | نادرشاه، باشنده مالستان که جهت خرید مواشی به ارزگان خاص رفته بود، کشته شد | نامعلوم | ۱ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | |
۱۷ | ۲۵ فبروری ۲۰۲۲ | قتل مرموز | عزیز الله وفا، ماستر ادبیات فارسی، در ناحیه هژدهم شهر کابل | نامعلوم | ۱ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | |
۱۸ | ۶ مارچ ۲۰۲۲ | قتل مرموز | جسد یک دختر جوان هزاره از میان زبالهها در ناحیه هژدهم کابل پیدا شد | نامعلوم | ۱ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | |
۱۹ | ۷ مارچ ۲۰۲۲ | قتل مرموز | عارف مرادی در مسیر روستای تبر ولسوالی سانچارک ولایت سرپل تیرباران شد | نامعلوم | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | ||
۲۰ | ۲۶ مارچ ۲۰۲۲ | قتل مرموز | جسد یک دختر جوان هزاره از ناحیه ششم کابل پیدا شد | نامعلوم | ۱ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | |
۲۱ | ۳۱ مارچ ۲۰۲۲ | قتل مرموز | جسد سوخته حسن قانونی از منطقه ریگریشن ولسوالی انجیل هرات پیدا شد | نامعلوم | ۱ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | |
۲۲ | اول اپریل ۲۰۲۲ (۱۲ حمل ۱۴۰۱) | انفجار بمب (دو انفجار پیدرپی) | میان جمعیت در حال بازی «سنگگیرک» در گذر توحید ۱۹، شهرک جبرئیل هرات | نامعلوم | ۶ | ۲۳ | هفتهنامهی جاده ابریشم، «خشم و خون: گزارشی از کشتار و حذف هزارهها در هرات»، ص. ۵ |
۲۳ | اول اپریل ۲۰۲۲ | قتل هدفمند | نفسیه، یک قابلهی جوان هزاره، اول به دست طالبان شکنجه، پاهایش قطع و سپس تیرباران شد | طالبان | ۱ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | |
۲۴ | ۱۹ اپریل ۲۰۲۲ | حمله انتحاری | لیسه عالی عبدالرحیم شهید | نامعلوم | ۱۸ | ۴۴ | یوناما، «گزارش پیرامون تاثر مواد منفجره تعبیه شده بالای افراد ملکی: ۱۵ آگوست ۲۰۲۱ تا ۳۰ می ۲۰۲۳». |
۲۵ | ۱۹ اپریل ۲۰۲۲ | حمله انتحاری | مرکز آموزشی ممتاز | نامعلوم | منابع محلی گفتهاند که در هر دو حمله، جمعا ۲۰ نفر کشته و ۲۰ تن دیگر زخمی شده | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | |
۲۶ | ۲۱ اپریل ۲۰۲۲ | حمله انتحاری | مسجد سه دکان، مزار شریف | داعش خراسان | ۳۱ | ۸۷ | گزارش دیدبان حقوق بشر، اینجا. |
۲۷ | ۲۷ اپریل ۲۰۲۲ | حمله هدفمند | حمله بر پنج کارگر معدن،دره صوف، سمنگان | نامعلوم | ۵ | گزارش فوق از دیدبان حقوق بشر. | |
۲۸ | ۲۸ اپریل ۲۰۲۲ | حمله انفجاری | حمله بر مینی بوس شهری حامل مسافران هزاره، مزار شریف | نامعلوم | ۹ | ۱۳ | گزارش فوق از دیدبان حقوق بشر. |
۲۹ | ۳۰ پریل ۲۰۲۲ | انفجار ماین | حمله انفجاری بر موتر نوع کاستر در دشت برچی کابل | نامعلوم | ۳ | ۲ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. |
۳۰ | ۲۳ جون تا اوایل جولای ۲۰۲۲ | حمله نیروهای مسلح طالبان و محاصره ولسوالی بلخاب | اعدام صحرایی مردم ملکی هزاره | نیروهای طالبان | بیچارد بنت ۱۰ نفر ثبت کرده؛ اطلاعات روز بیش از ۵۰ نفر | ریچارد بنت، سپتامبر ۲۰۲۲؛ اطلاعات روز، اینجا. | |
۳۱ | ۱۴ می ۲۰۲۲ | قتل هدفمند | قتل احمد فرزند میرزا توسط کوچیها در منطقهی سرچشمه از مربوطات سیاهخاک ولسوالی بهسود | کوچیها | ۱ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | |
۳۲ | ۲۵ می ۲۰۲۲ | سه انفجار پیهم | سه انفجار پیهم بر موترهای مسافربری در نواحی هزارهنشین پنجم و دهم مزار شریف | نامعلوم | ۹ | ۱۵ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. |
۳۳ | ۲۶ جون ۲۰۲۲ | حمله هدفمند | حمله بر منزل محمد مرادی، چهار آسیاب، لعلوسرجنگل ولایت غور | نیروهای طالبان | ۶ (به شمول یک دختر ۱۲ ساله) | گزارش سازمان عفو بین الملل، اینجا. | |
۳۴ | ۶ آگست ۲۰۲۲ | انفجار بمب | داعش خراسان | ۳ | ۵۴ | یوناما، گزارش فوق، ص. ۱۰ | |
۳۵ | ۷ آگست ۲۰۲۲ | انفجار بمب | حمله انفجاری بر مینی بوس شهری، دشت برچی | داعش خراسان | ۲ | ۲۲ | یوناما، گزارش فوق، ص. ۱۰ |
۳۶ | ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۲ | حمله انتحاری | مرکز آموزشی کاج | نامعلوم | ۵۴ | ۱۱۴ | یوناما، گزارش فوق، ص. ۱۰ |
۳۷ | ۲۵ نوامبر ۲۰۲۲ | اعدام صحرایی هزارههای ملکی | نیلی، دایکندی | نیروهای طالبان | ۸ (به شمول ۴ پسر بین ۱ تا ۱۴ ساله) | گزارش ویژه ریچارد بنت، فبروری ۲۰۲۳. | |
۳۸ | ۱۸ آگست ۲۰۲۳ | قتل هدفمند (حاجی بوستان) | جوی نو، ارزگان خاص | نامعلوم | ۱ | هفتهنامهی جاده ابریشم، «قلع و قمع: گزارشی از دور جدید نسلکشی در ازرگان»، ص. ۳ | |
۳۹ | ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۳ | قتل هدفمند (سید امیر علوی) | جوی نو، ارزگان خاص | نامعلوم | ۱ | همان، ص. ۳ | |
۴۰ | ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۳ | بریدن سر (حاجی حسن و پسرش علیخان) | جوی نو، ارزگان خاص | نامعلوم | ۲ | ||
۴۱ | ۱۲ اکتوبر ۲۰۲۳ | قتل هدفمند یک روحانی شیعه-هزاره (ملا عیدمحمد) | روستای خاشرود، ولسوالی انجیل هرات | نامعلوم | ۱ | هفتهنامهی جاده ابریشم، «خشم و خون: گزارشی از کشتار و حذف هزارهها در هرات»، ص. ۶ | |
۴۲ | ۱۳ اکتوبر ۲۰۲۳ | حمله انتحاری | مسجد شیعیان، شهر پلخمری | داعش خراسان | ۲۱ | ۳۰ | گزارش یوناما از وضعیت حقوق بشر در افغانستان از اکتوبر تا دسامبر ۲۰۲۳، ص. ۴ |
۴۳ | ۲۲ اکتوبر ۲۰۲۳ | حمله هدفمند | قتل یک روحانی هزاره-شیعه در شهرک جبرئیل هرات | نامعلوم | ۱ | همان، ص. ۴ | |
۴۴ | ۲۶ اکتوبر ۲۰۲۳ | حمله انتحاری | باشگاه ورزشی در دشت برچی | داعش خراسان | ۸ | ۳۵ | گزارش یوناما از وضعیت حقوق بشر در افغانستان از اکتوبر تا دسامبر ۲۰۲۳، ص. ۴ |
۴۵ | ۷ نوامبر ۲۰۲۳ | انفجار بمب | حمله انفجاری بر وسیله نقلیه شهری، دشت برچی | داعش خراسان | ۱۱ | ۲۱ | همان، ص. ۴ |
۴۶ | ۱۰ نوامبر ۲۰۲۳ (۱۹ عقرب ۱۴۰۲) | قتل هدفمند | روستای سیاه سنگ، منطقه خمشور، ولسوالی لعلوسرجنگل ولایت غور | نامعلوم | ۲ | هفتهنامه جاده ابریشم، اینجا. | |
۴۷ | ۲۳ نوامبر ۲۰۲۱ | قتل هدفمند | قتل دو روحانی هزاره-شیعه در شهرک جبرئیل هرات | نامعلوم | ۲ | همان، ص. ۴ | |
۴۸ | اول دسامبر ۲۰۲۳ | قتل هدفمند | حمله مسلحانه بر یک ریشکا در شهرک جبرئیل هرات | نامعلوم | ۶ | همان، ص. ۴ | |
۴۹ | ۶ جنوری ۲۰۲۴ | حمله انفجاری | حمله انفجاری بر مینی بوس شهری در دشت برچی کابل | داعش خراسان | ۵ | ۲۰ | گزارش یوناما از وضعیت حقوق بشر در افغانستان از جنوری تا مارچ ۲۰۲۴، ص. ۲ |
۵۰ | ۱۱ جنوری ۲۰۲۴ | حمله انفجاری | حمله انفجاری بر مرکز خرید در دشت برچی کابل | نامعلوم | ۳ | ۳۵ | همان، ص. ۲ |
۵۱ | ۱۹ مارچ ۲۰۲۴ | شلیک مستقیم | قلعه امیر محمد خان، شهر غزنی | طالبان | ۱ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | |
۵۲ | ۲۱ مارچ ۲۰۲۴ | حمله هدفمند | حمله مسلحانه بر اعضای یک خانواده هزاره در ارزگان خاص | نامعلوم | ۱ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | |
۵۳ | ۲۴ مارچ ۲۰۲۴ | شلیک مستقیم | حوزه هژدهم شهر کابل | طالبان | ۲ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | |
۵۴ | ۲۴ مارچ ۲۰۲۴ | شلیک مستقیم | زارع، بلخ | طالبان | ۲ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | |
۵۵ | ۷ اپریل ۲۰۲۴ | قتل مرموز | شهرک رسول اکرم، دشت برچی، کابل | نامعلوم | ۱ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | |
۵۶ | ۲۰ اپریل ۲۰۲۴ | حمله انفجاری | حمله انفجاری بر مینی بوس شهری، گولایی دواخانه در غرب کابل | داعش خراسان | ۱ (مطابق اطلاعات روز) | ۴ | گزارش یوناما از وضعیت حقوق بشر در افغانستان از اپریل تا جون ۲۰۲۴، ص. ۲ |
۵۷ | ۲۹ اپریل ۲۰۲۴ | حمله هدفمند | حمله هدفمند بر نمازگزاران شیعه در مسجد امام زمان، ولسوالی گذره هرات | نامعلوم | ۶ | ۱ | همان، ص. ۳ |
۵۸ | ۱۶ می ۲۰۲۴ | شلیک مستقیم | شلیک مستقیم یک عضو استخبارات طالبان بر یک زن هزاره در شهر غزنی | عضو استخبارات طالبان | ۱ | گزارش اطلاعات روز، اینجا. | |
۵۹ | ۱۷ می ۲۰۲۴ | تیراندازی | تیراندازی بر گردشگران، شهر بامیان | نامعلوم | ۲ کشته هزاره؛ ۳ گردشگر خارجی؛ یک مقام طالبان | ۲ زخمی هزاره | گزارش اطلاعات روز، اینجا. |
۶۰ | ۱۱ جولای ۲۰۲۴ (۲۱ سرطان ۱۴۰۳) | شلیک مستقیم | شلیک بر حبیب، یک هزاره-شیعه معترض به جمعآوری بیرقهای محرم در جبرئیل هرات | نیروهای طالبان | ۱ | هفتهنامهی جاده ابریشم، «خشم و خون: گزارشی از کشتار و حذف هزارهها در هرات»، ص. ۷ | |
۶۱ | ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۴ | حمله هدفمند | کشتار زائران هزاره، مرز غور و دایکندی | داعش خراسان | ۱۴ | ۴ | گزارش دیدبان حقوق بشر، اینجا؛ گزارش اطلاعات روز، اینجا. |
مجموع | ۶۱ حملهی مختلف | ۴۷۳ کشته | ۶۸۱ زخمی | ۱۱۵۴ تلفات عمومی به شمول کشته و زخمی |
منابع:
جلیل رونق، «ناامنسازی هدفمند زندگی هزارهها در حاکمیت طالبان: گزارشی از قتل، شکنجه و اخاذی از هزارهها در سه ماه اول امسال»، اطلاعات روز، ۱۳ جوزای ۱۴۰۳. اینجا در دسترس است.
خالد محمدی، «کشتار هزارهها در دایکندی؛ مهاجمان تعقیب نشدند»، روزنامه اطلاعات روز، اینجا در دسترس است.
ریچارد بنت، گزارشگر ویژه ملل متحد برای نظارت بر حقوق بشر در افغانستان، «وضعیت حقوق بشر در افغانستان»، نهم سپتامبر ۲۰۲۲. اینجا در دسترس است.
ریچارد بنت، گزارشگر ویژه ملل متحد برای نظارت بر حقوق بشر در افغانستان، «وضعیت حقوق بشر در افغانستان»، نهم فبروری ۲۰۲۳. اینجا در دسترس است.
ریچارد بنت، گزارشگر ویژه ملل متحد برای نظارت بر حقوق بشر در افغانستان، «وضعیت حقوق بشر در افغانستان»، ۲۳ فبروری ۲۰۲۴. اینجا در دسترس است.
سازمان دیدبان حقوق بشر، «یادداشتی به آقای فریدون سینیرلیاوغلو»، ۲۶ جولای ۲۰۲۳. اینجا در دسترس است.
سازمان دیدبان حقوق بشر، «افغانستان: افزایش حملات داعش بر شیعیان»، ۲۵ اکتوبر ۲۰۲۱. اینجا در دسترس است.
سازمان عفو بینالملل، «افغانستان: گزارش جدید – ۱۳ هزاره توسط نیروهای طالبان در ولایت دایکندی کشته شدند»، ۵ اکتوبر ۲۰۲۱. اینجا در دسترس است.
سازمان عفو بینالملل، «افغانستان: تحقیق جدید – طالبان در حمله هدفمند هزارهها را شکنجه و اعدام کردند»، ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۲. اینجا در دسترس است.
شورای امنیت سازمان ملل متحد، سیوسومین گزارش تیم حمایت تحلیلی و نظارت بر تحریمها، ۲۹ جنوری ۲۰۲۴. اینجا در دسترس است.
علییاور عادلی، «یک جامعه آماج حمله: ناکامی حکومتهای مختلف در تأمین امنیت غرب کابل و باشندگان هزارهی آنجا»، شبکهی تحلیلگران افغانستان، ۱۷ جنوری ۲۰۲۲. این گزارش به زبان انگلیسی اینجا در دسترس است.
فرشته عباسی، «جامعهی هزارهی افغانستان نیازمند حفاظت است»، دیدبان حقوق بشر، اینجا در دسترس است.
واجد روحانی، «نسلکشی هزارهها: مروری بر چرخش کشتار هزارهها در دوران حاکمیت طالبان»، روزنامه اطلاعات روز، ۱۷ جوزای ۱۴۰۰. اینجا در دسترس است.
هفتهنامه جاده ابریشیم، «خشم و خون: گزارشی از کشتار و حذف هزارهها در هرات»، شماره ۲۰۴، ۲۳ میزان ۱۴۰۳، اینجا در دسترس است.
هفتهنامه جاده ابریشم، «قلعوقمع: گزارشی از دور جدید نسلکشی هزارهها در ارزگان»، شماره ۱۹۶، ۱۵ میزان ۱۴۰۲. اینجا در دسترس است.
یوناما، «گزارش پیرامون تاثر مواد منفجره تعبیه شده بالای افراد ملکی: ۱۵ آگوست ۲۰۲۱ تا ۳۰ می ۲۰۲۳». اینجا در دسترس است.
یوناما، «وضعیت حقوق بشر در افغانستان از جولای تا سپتامبر ۲۰۲۳».
یوناما، «وضعیت حقوق بشر در افغانستان از اکتوبر تا دسامبر ۲۰۲۳».
یوناما، «وضعیت حقوق بشر در افغانستان از جنوری تا مارچ ۲۰۲۴».
یوناما، «وضعیت حقوق بشر در افغانستان از اپریل تا جون ۲۰۲۴».