نویسنده: پرویز عزیزی
مترجم: جواد زاولستانی
منبع: geopoliticalmonitor.com
پس از بیرون‌شدن نیروهای رزمی خارجی از افغانستان، ناامنی و حمله علیه نیروهای امنیتی افغانستان افزایش یافته است. نکته‌ی قابل تأمل این است که بخش‌های شمالی افغانستان در جریان یورش 2001 بر طالبان، طرف‌دار ناتو بودند و بخش‌هایی از ائتلاف شمال، نیروی زمینی جنگ ناتو علیه طالبان را تشکیل می‌دادند. در آن زمان، نبرد‌های بزرگ اکثراً در جنوب افغانستان و بیش‌تر در اطراف ولایت‌های هلمند و قندهار رخ می‌دادند. این مقاله به بررسی تصمیم طالبان به تغییر میدان نبرد‌شان از جنوب به شمال می‌پردازد.
به تاریخ 24 مارچ 2015، اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان برای مذاکره در باره‌ی آهسته‌تر کردن روند خروج سربازان ایالات متحده از کاخ سفید دیدار کرد. نتیجه‌ی این گفت‌وگوها نگه‌داشتن دست‌کم ده هزار سرباز برای آموزش و دادن مشوره به سربازان افغانستان بود. در 26 مارچ آقای غنی در شورای روابط خارجی (Council on Foreign Relations) صحبت کرد و از تصمیمش برای ساختن مجدد جاده‌ی ابریشم از طریق تقویت همکاری‌های منطقه‌ای سخن گفت. دکتر غنی یادآوری کرد که افغانستان با همکاری ایران، چین و هند یک اقتصاد سالم خواهد داشت. در این چارچوب کاری منطقه‌ای یادی از پاکستان نشد. این شاید سبب برآشفته‌شدن پاکستان شده باشد و به نوبه‌ی خود اسلام‌آباد و آی‌اس‌آی را تشویق به افزایش پشتیبانی‌شان از گروه‌های شورشی در بخش‌های شمالی کشور کرده باشد تا غنی را از عملی‌ساختن ابتکار جاده‌ی ابریشم دل‌سرد سازد.
باید تأکید کرد که برای آغاز کار ساختن زیرساخت‌های لازم، امنیت و ثبات ضرورت جدی در شمال افغانستان است و اکثر جاده‌های که باید افغانستان را با چین وصل کنند، از شمال افغانستان می‌گذرند.
ابتکار جاده‌ی ابریشم
جاده‌ی ابریشم مناطق دورافتاده‌ی ولایت شمال‌شرقی بدخشان را با شمال‌غرب چین وصل خواهد کرد. بنابراین، افغانستان و چین در ساختن جاده‌های عصری و دیگر زیرساخت‌ها به منظور پشتیبانی این برنامه باید با هم‌دیگر هماهنگ کار کنند. بانک توسعه‌ی آسیایی پیشاپیش کار را شروع کرده و پرداخت پول ساختن 44 کیلومتر جاده را به عهده گرفته است و باید ساختن 108 کیلومتر دیگر از بهارک تا اشکاشم را نیز تمویل کند. 308 کیلومتر باقی‌مانده باید از دهلیز واخان بدخشان به سوی چین بگذرد.
حکومت غنی پیشاپیش با حکومت چین به یک توافق رسیده است و حکومت چین قبول کرده که ساخت این جاده را تمویل کند. زمانی که کار ساخت این جاده تکمیل شود، روابط اقتصادی بین این دو دولت بهبود می‌یابد و سود هنگفتی به اقتصاد افغانستان خواهد رساند. با این حال، این روی‌کرد نیولیبرال جدید، حکومت پاکستان را ناامید ساخته و این کشور از آن بیرون مانده است. به این دلیل، احتمال دارد استراتژی جنگ آی‌اس‌آی تغییر کرده باشد و یکی از عوامل افزایش ناامنی و بی‌ثباتی در شمال افغانستان باشد. به صورت خاص، آی‌اس‌آی طالبان و دیگر گروه‌های وهابی/سلفی را پول داده ، معلومات استخباراتی و اسلحه در اختیار‌شان قرار داده تا در برابر نیروهای اردوی ملی افغانستان در شمال بجنگند. حکومت پاکستان به این باور است که با پشتیبانی از گروه‌های شورشی در بخش‌های شمالی افغانستان، در نهایت، چین و افغانستان را از همکاری اقتصادی برای ساختن جاده‌ی ابریشم دل‌سرد خواهد کرد. این نکته‌ی مهم را باید بفهمیم که هدف نهایی پاکستان این است که سیاست افغانستان را در دست گیرد و سیاستی را در افغانستان شکل دهد که منافع پاکستان را در منطقه برآورده سازد. پاکستان نمی‌خواهد در افغانستان دولت مقتدری شکل بگیرد که بتواند منافع پاکستان را در منطقه به چالش بکشد یا افغانستانی سر بیرون آورد که به منظور تضعیف ساحه‌ی نفوذ پاکستان در جنوب آسیا با هند متحد شود.
عملیات ارتش افغانستان
امسال حمله‌های بهاری طالبان بر قرارگاه‌های ارتش در شمال، اردوی ملی افغانستان را غافل‌گیر کرد. حمله‌های طالبان در شمال افغانستان امنیت ولایت‌های بلخ، کندز، فاریاب، سرپل، بغلان و بدخشان را تضعیف کرده است. در نتیجه، اردوی ملی افغانستان چندین عملیات را در شمال افغانستان راه‌اندازی کرده است. عملیات البرزِ یک به تاریخ 30 اپریل در ولایت بلخ آغاز شد تا جنگجویان طالبان را در کوه‌های البرز در شهرستان چمتال سرکوب کنند و مانند آن، اردوی ملی افغانستان در حال آماده شدن برای آغاز یک عملیات بزرگ دیگر در ولایت سرپل هستند. چند هفته پیش، جنگجویان طالبان حمله‌های بزرگ را علیه قرارگاه‌های اردو و پولیس در ولایت کندز راه‌اندازی کردند و توانستند مناطق وسیعی را در کنترل‌شان درآورند. اردوی ملی افغانستان 2000 سرباز را به این ولایت گسیل کرد تا از افتادن آن به دست طالبان جلوگیری کنند. در ولسوالی‌های امام صاحب، قلعه‌‌زال،گورتپه، دشت ارچی و علی آباد کندز بین اردوی ملی افغانستان و طالبان زدوخورهای شدید صورت گرفت. پس از شش روز نبرد، اردوی ملی توانست با کشتن 222 جنگجوی طالبان مناطق خاص را که زیر کنترل آنان بودند، آزاد سازند. برعلاوه، ریاست امنیت ملی افغانستان، توانست اسلحه و تجهیزاتی را که به طور مخفی از پاکستان به کندز فرستاده می‌شد، توقیف کنند. در کنار آن، عملیات ذوالفقار از 15 فبروری تا 4 اپریل در بخش‌های شمالی ولایت هلمند راه‌اندازی شد. این عملیات مشترک با هماهنگی نیروهای اردوی ملی، پولیس ملی، نیروی هوایی افغانستان و ریاست امنیت ملی راه‌اندازی شد. گفته می‌شود که عملیات ذوالفقار موفقانه به پایان رسیده است. این عملیات بزرگترین عملیات نیروهای امنیتی افغانستان بدون کمک نیروهای آیساف بود.
دیدار دولتی غنی از هند
در 28 اپریل رییس جمهور غنی برای نخستین دیدار دولتی‌اش وارد دهلی شد. در آنجا، او سرمایه‌گذاران خصوصی هندی را به سرمایه‌گذاری در افغانستان و بهبود تجارت و بین دو کشور تشویق کرد. دکتر غنی در جریان یک دیدار به بازرگان هندی گفت که برای سرمایه‌گذارانی که 50 تا 200 میلیارد دالر را در افغانستان سرمایه‌گذاری کنند، امنیت قوی تأمین خواهد کرد. افزون بر این، نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی، به رییس جمهوری غنی اطمینان داد که پروژه‌ی لوله‌ی انتقال انرژی ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند (TAPI) تا پنج سال آینده تکمیل می‌گردد. گاز ترکمنستان از طریق این لوله به پاکستان و سپس به هند انتقال داده خواهد شد. در حال حاضر هند چهارمین کمک‌کننده‌ی بزرگ به افغانستان است. از نگاه استراتژی جغرافیایی، افغانستان برای هند مهم است تا در برابر پاکستان توازن ایجاد کند و نفوذ منطقه‌ای آن را محدود سازد. در جریان دوره‌ی حکومت کرزی از 2001 تا 2014، هند 2.2 میلیارد دالر را به افغانستان کمک مالی و نظامی کرد. با یک دید کلی‌ترمی توان گفت که هنوز هم افغانستان با داشتن ذخایر طبیعی به ارزش یک تریلیون دالر و میدان نفت و گاز فراوان در شمال، برای سرمایه‌گذاران خارجی جذابیت دارد.