عبدالصمد امیری، سرپرست دفتر ولایتی کمیسیون مستقل حقوق بشر در ولایت غور پنج‌شنبه‌ی هفته‌ی گذشته در ولسوالی جلریز ولایت میدان وردک توسط گروه طالبان تیرباران شد. فردای آن روز پیکر او را به زادگاه او در ولسوالی لعل و سرجنگل ولایت غور منتقل کردند. سرانجام مراسم فاتحه‌اش پس از چاشت دو روز قبل (پنج‌شنبه، 21 سنبله) در کابل برگزار شد.
خانواده‌ی صمد امیری از دولت، کمیسیون حقوق بشر، نهادهای بین‌المللی که در حوزه حقوق بشر کار می‌کنند، خواست‌های مشخصی را مطرح کرد. آنان در قطع‌نامه‌ای از حکومت افغانستان و جامعه جهانی خواست که عاملان قتل صمد امیری را شناسایی و مجازات کنند: «شهید امیری کارمند هیچ نهاد نظامی و حتا دولتی نبود. لذا تیرباران‌شدن او مصداق بارز جنایت علیه بشریت است. بنابراین از جامعه جهانی و حکومت افغانستان می‌خواهیم که قاتلین او را شناسایی و مجازات کنند.»
در ادامه خواست دیگری که خانواده‌ی امیری مطرح می‌کند، تأمین امنیت راه‌های منتهی به مناطق مرکزی است. به گفته‌ی آنان منطقه‌ای که صمد امیری در آن‌جا از موتر ربوده و سپس تیرباران شده است، بیش از ده دقیقه از مرکز ولایت میدان فاصله ندارد و این نشان می‌دهد که حکومت برای تأمین امینت این مسیر هیچ تلاشی نکرده است: «این بی‌توجهی، روزانه جان صدها مسافر را به خطر می‌اندازد. ما از دولت و ارگان‌های دفاعی و امنیتی می‌خواهیم که با فرستادن نیرو و راه‌اندازی عملیات نظامی این دره‌ی مرگبار را از وجود طالبان پاکسازی کنند.»
ولسوالی جلریز در حدود ۶۰ کیلومتری پایتخت موقعیت دارد. این ولسوالی پس از سقوط حاکمیت طالبان از سال ۲۰۰۱ به این‌سو ناامن است و هیچ‌گاه از وجود طالبان پاکسازی نشده است. شاهراه نمبر (۲) میدان وردک که به بامیان و دیگر مناطق مرکزی منتهی می‌شود از همین ولسوالی می‌گذرد. این مسیر به‌دلیل ناامن‌بودن‌اش به «جاده‌ی مرگ» مشهور است. از سال‌ها به این‌سو طالبان در مسیر این شاهراه فعالیت گسترده و ایست‌های بازرسی دارند. در سال‌های گذشته ده‌ها غیرنظامی و نظامی هزاره در این مسیر اسیر یا کشته شده‌اند. به گفته مهدی راسخ، نماینده مردم میدان وردک در مجلس نمایندگان پس از سقوط حاکمیت طالبان تا کنون حدود ۱۱۰ نفر از مردم ملکی و نیروهای مربوط به قوم هزاره که بخش‌هایی از این مسیر را تأمین امنیت می‌کردند، کشته شده‌اند.
آقای راسخ ضمن فرستادن پیام تسلیت به‌صورت کتبی به خانواده‌ی صمد امیری، اضافه کرد که در این اواخر همه‌روزه مسافران در این مسیر مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند و گروگان گرفته می‌شوند. به گفته‌ی او هم‌اکنون شش مسافر نزد طالبان گروگانند.
صمد امیری زمانی توسط طالبان تیرباران شد که دو روز بعد از آن زلمی خلیل‌زاد، فرستاده‌ی ایالات متحده امریکا برای صلح افغانستان اعلام کرد که امریکا «در اصول» با طالبان به توافق رسیده است. در پی انفجاری در کابل و کشته‌شدن یک سرباز امریکایی و 12 غیرنظامی، دونالد ترمپ، رییس‌جمهور امریکا اما به‌صورت غیرمترقبه و ناگهانی دیدار با رییس‌جمهوری غنی و ملا برادر، رییس دفتر سیاسی طالبان در دوحه و مذاکراه صلح با طالبان را متوقف کرد. در ادامه رییس‌جمهوری امریکا موضع قاطع‌تری گرفت. او در تویتی اعلام کرد: مذاکره با طالبان دیگر مرده است.
اکنون خانواده‌ی صمد امیری از دولت افغانستان و کشورهای دخیل در روند صلح می‌خواهد، تا زمانی که گروه طالبان به‌صورت کامل، به رعایت معیارهای انسانی و حقوق‌بشری تن ندهد، هر نوع گفت‌وگو با این گروه را متوقف کند.
در ادامه خانواده‌ی امیری از کمیسیون حقوق بشر می‌خواهد که در بخش ساختن یک مرکز فرهنگی یا کتابخانه در مرکز ولسوالی لعل و سرجنگل به‌نام صمد امیری آنان را کمک کند.
واکنش‌ها به قتل فجیعانه‌ی صمد امیری
قتل فجیعانه‌ی عبدالصمد امیری، با واکنش گسترده‌ای در سطح ملی و بین‌المللی روبه‌رو شد.
محمداشرف غنی، رییس جمهور کشور قتل او را یک جنایت خواند و به نهادهای مربوط هدایت داد که چگونگی وقوع آن را بررسی کنند.
سازمان عفو بین‌الملل این عمل طالبان را جنایت جنگی خواند. همزمان با آن، کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز به این رخداد واکنش نشان داده‌اند و آن را نکوهش کرده‌اند.
شهرزاد اکبر، رییس کمیسیون حقوق بشر افغانستان، در تویترش نوشت: کمیسیون مستقل حقوق بشر بابت رخدادی که در آن عبدالصمد امیری از سوی طالبان تبرباران شده، به‌شدت متأثر شده است.» کمیسیون مستقل حقوق بشر قتل آقای امیری را محکوم کرد.
نگاهی به زندگی و گذشته‌ی عبدالصمد امیری
عبدلصمد امیری 28 ساله، دانش‌آموخته‌ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه کابل بود. آقای امیری از سال 1395 مسئولیت سرپرستی دفتر ولایتی کمیسیون حقوق بشر در ولایت غور را به عهده گرفت. آن‌طور که عبدالحق، برادر کوچکش می‌گوید، آقای امیری به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و پشتو آشنایی کامل داشته و امسال برای برنامه‌ی ماستری فولبرایت درخواست داده بود.
در زندگی نامه‌ی آقای امیری که در مراسم فاتحه‌اش توسط عبدالحق، برادر کوچکش خوانده شد، صمد امیری یکی از هماهنگ‌کنندگان 400 دانش‌آموز بی‌بضاعت در برنامه‌ی رویا بوده است. مؤسسه‌ی رویا برای محو فقر در خانواده‌های افغان کار می‌کند و برای جوانان و کودکان بی‌بضاعت با پرداخت هزینه‌ی ماهوار، زمینه‌ی رفتن به مکتب، آموزش کمپیوتر و زبان انگلیسی را فراهم می‌کند.
حاجی باقر، پدر صمد امیری گفت که حکومت عمدا به پاکسازی جلریز اقدام نمی‌کند. به اعتقاد او پاکسازی راه‌های منتهی به مناطق مرکزی، ساده است، اگر برای آن اراده وجود داشته باشد: «دولت می‌تواند به‌سادگی این مسیر را امن کند، اما آنان طالبان را برای ترساندن مردم و ایجاد رعب و وحشت گذاشته است.»
صمد امیری پارسال ازدواج کرد و حاصل آن دختری است به‌نام «هلن» که اکنون هفت‌ماهه است. آن‌طور که در زندگی‌نامه‌اش آمده است، پس از آن‌که هلن تولد شده، خطاب به او گفته است: «دخترم چاره‌ای نداشتیم که وارد این دنیای آشفته نشوی. من و مادرت تنها افرادی بودیم که خواستیم تو به دنیا بیایی. امیدوار و متعهدیم که رویاهای خود را در ساختن این زمینه تحقق بخشیم که تو تحصیل کنی و کمک‌ات کنیم تا بخشی از انسان‌های بزرگ و مؤثر در ساختن این دنیا شوی.»
صمد امیری در نهم سنبله، وقتی از کابل به‌سوی غور می‌رفت، در منطقه‌ی زایولات ولسوالی جلریز میدان وردک از موتر ربوده و سپس صبح روز پنج‌شنبه، 14 سنبله تیرباران شد. جسد او را همان روز در کنار جاده یافتند.
صمد امیری ساعت 1:30 بامداد سه‌شنبه، نهم سنبله در آخرین پست فیسبوکی‌اش نوشت: «من زندگی خود را مدیون این سرزمینم و تا زمانی که زنده‌ام برای بهبودی آن تلاش خواهم کرد.» پیشینه‌ی تحصیلی و کاری آقای امیری، خدمات او در راستای کمک به کودکان بی‌بضاعت و کار او در راستای تأمین حقوق بشر در افغانستان را نشان می‌دهد. او تا زنده بوده، در راستای بهبودی این کشور کار کرده است.