کمیسیون مستقل انتخابات روز جمعه، 22 سبنله اعلام کرد که انتقال مواد حساس انتخاباتی از دفاتر ولایتی کمیسیون به ولسوالیها آغاز شد. با آغاز این روند، نخست مواد حساس انتخاباتی از دفاتر ولایتی بدخشان و غور به ولسوالیهای این ولایتها منتقل شدند. مواد حساس انتخاباتی شامل اوراق رأیدهی، دستگاههای بیومتریک، جدول نتایج آرا، فهرست رأیدهندگان و اوراق شکایت است.
مطابق زمانبندی انتخابات ریاستجمهوری 1398، انتقال مواد حساس انتخاباتی از دفتر مرکزی کمیسیون مستقل انتخابات به دفاتر ولایتی بهتاریخ هشتم سنبله آغاز و تا 22ام سنبله ختم میشود. در 22ام سنبله انتقال مواد حساس انتخاباتی از دفاتر ولایتی کمیسیون انتخابات به ولسوالیها و مراکزی رأیدهی شروع و تا پنجم میزان (یک روز پیش از انتخابات) ادامه مییابد.
هرچند باید تا تاریخ 22 سنبله، انتقال مواد حساس انتخاباتی از کابل به ولایتها ختم میشد، اما روز جمعه عبدالعزیز ابراهیمی، معاون سخنگوی کمیسیون مستقل انتخابات به روزنامه اطلاعات روز گفت که تاکنون مواد حساس انتخاباتی به 26 ولایت منتقل و به هشت ولایت (ننگرهار، لغمان، کنر، نورستان، پنجشیر، کاپیسا، پروان و کابل) منتقل نشده است. آقای ابراهیمی روز شنبه به اطلاعات روز گفت که مواد انتخاباتی به هفت ولایت باقیمانده انتقال داده شده و تنها ولایت کابل باقی مانده که روز یکشنبه روند انتقال آغاز میشود.
در انتخابات پارلمانی گذشته، در مواردی مواد انتخاباتی یک ولایت به ولایت دیگر یا از یک مرکز به مرکز دیگر منتقل شده بود که این امر در روز انتخابات مشکلزا شد. کمیسیون انتخابات میگوید که این بار مسئولان ولایتی کمیسیون انتخابات به مرکز فراخوانده شده و مواد انتخاباتی بعد از بررسی آنها منتقل شده است: «این بار کمیسیون دقت لازم را در این بخش انجام داده است.»
مواد انتخاباتی توسط وسایط نظامی از طریق زمین و هوا به ولایتهای منتقل شده است. کمیسیون انتخابات از انتقال مواد انتخاباتی توسط نهادهای امنیتی راضی بهنظر میرسد و معاون سخنگوی این کمیسیون میگوید که نهادهای امنیتی مطابق تعهدشان، عمل کردند و مواد حساس و غیرحساس انتخاباتی را به ولایتها انتقال دادند.
در حال حاضر مواد حساس انتخاباتی به ولایتها انتقال یافته و روز جمعه روند انتقال به ولسوالیها آغاز شد که تا نزدیکی روز برگزاری انتخابات به مراکز رأیدهی منتقل میشود.
از سوی هم هرچند کمیسیون مستقل انتخابات میگوید که بستهبندی و انتقال مواد حساس انتخاباتی با نظارت نهادهای ناظر انجام شده، اما یوسف رشید رییس بنیاد انتخابات آزاد و عادلانهی افغانستان (فیفا) میگوید که ناظران فیفا از بستهبندی مواد انتخاباتی و رسیدن به دفاتر ولایتی نظارت کرده، اما بهدلیل تهدیدات امنیتی و نبود امکانات مالی از روند انتقال نظارت نتوانستهاند. اما با آنهم یوسف رشید میگوید که قبلا نهادهای ناظر در مورد مصئونیت و نگهداری مواد انتخاباتی نگرانی داشتند، اما اخیراً در جلساتی، از سوی وزارت داخله و مسئولان کمیسیون انتخابات اطمینان داده شد که مواد انتخاباتی بهصورت مصئون نگهداری میشود.
رییس فیفا نیز از چگونگی بستهبندی مواد انتخاباتی ابراز رضایت میکند و میگوید که ناظران این نهاد در جریان بستهبندی مواد انتخاباتی تنها یک مورد مربوط به ولایت ارزگان را یافته بود که مشکلی در بستهبندی وجود داشت. او میافزاید که کمیسیون تلاش دارد که مواد انتخاباتی یک ولایت به ولایت دیگر انتقال نیابد.
ناامنی؛ چالشی در برابر انتخابات
کمیسیون مستقل انتخابات و نهادهای ناظر تهدیدها و مشکلات امنیتی را یکی از چالشهای اصلی فرا راه انتخابات میدانند. کمیسیون میگوید که بهدلیل تهدیدات امنیتی، انتقال مواد حساس انتخاباتی از مرکز به 16 ولایت از طریق هوا انجام شده است.
قرار بود انتخابات ریاستجمهوری ششم میزان در پنجهزار و 373 مرکز برگزار شود، اما نهادهای امنیتی گفتند که 431 مرکز در ولایتهای مختلف زیر تهدیدات امنیتی قرار دارد و این نهادها نمیتوانند امنیت روز انتخابات در این تعداد مراکز را تأمین کنند. بنابراین انتخابات در چهارهزار و 942 مرکز برگزار خواهد شد.
هرچند روز جمعه عبدالعزیز ابراهیمی، معاون سخنگوی کمیسیون مستقل انتخابات در صحبت با رسانهها تهدیدات امنیتی را یکی از چالشهای فرا راه انتقال مواد حساس انتخاباتی خوانده بود، اما روز شنبه در صحبت با اطلاعات روز این موضوع را رد کرد و گفت که هیچ مشکلی حتا مشکل امنیتی در برابر انتقال مواد انتخاباتی وجود ندارد: «نهادهای امنیتی مطابق تقسیم اوقات و برنامه عملیاتی کمیسیون، مواد را انتقال دادند. بههیچ عنوان تهدیدات امنیتی مشکلزا نیست. نهادهای امنیتی تعهد کرده بودند، مطابق تعهد عمل کردند و مواد حساس و غیرحساس انتقال داده شد. فعلا تمام مواد انتقال داده شده است، کدام موردی نبوده است.»
ابراهیمی افزود که قبلا مشکلات امنیتی وجود داشت، اما گزارشهای که روز شنبه به کمیسیون رسید، مواد حساس و غیرحساس انتخاباتی مطابق برنامه عملیاتی کمیسیون به ولایتها انتقال داده شده و کدام مشکلی امنیتی پیش نیامد. نهادهای ناظر میگویند که چون دهها ولسوالی با تهدیدات امنیتی مواجهاند و شماریشان در کنترل کامل طالبان قرار دارند، بناءً تهدیدات امنیتی یکی از مشکلات اصلی فرا راه انتخابات و انتقال مواد حساس انتخاباتی به ولسوالیها و مراکز رأیدهی است.
یوسف رشید میگوید که قبلا تصمیم بر این بود که انتقال مواد انتخاباتی 10 ولایت از طریق هوا انجام شود، اما دیده شد که با افزایش ناامنی این به رقم به 16 ولایت رسید. او میافزاید که همچنان گفته شده بود که انتقال مواد حساس انتخاباتی 89 ولسوالی از طریق هوا انجام شود: «امیدواریم که این رقم بالا نرود و نیروهای امنیتی و ادارات مربوط بتوانند زمینهی انتقال را مطابق تقسیم اوقات فراهم کند. نگرانی ما این است که وضعیت امنیتی خراب شود و سطح انتقال از طریق هوا زیاد شود، چرا که دو مأموریت (جنگ و انتقال مواد حساس انتخاباتی) به عهده نیروهای هوای میافتد. در این صورت سطح آسیبپذیری را بالا میبرد.»
نگرانی از تغییر در شمار مراکز رأیدهی و سوءاستفاده از مواد انتخاباتی اضافی
چندین ولسوالی افغانستان در ولایتهای مختلف در کنترل کامل طالبان قرار دارد که برگزاری انتخابات در آن ولسوالیها ناممکن است. همچنان در شماری از ولسوالیها از جمله دو ولسوالی در بدخشان که اخیرا در کنترل دولت درآمده، بهدلیل ثبت نامنشدن رأیدهندگان انتخابات برگزار نمیشود. کمیسیون انتخابات میگوید برای این ولسوالیها هیچ آمادگی ندارد.
یوسف رشید میگوید که تغییر در شمار مراکز رأیدهی یکی از نگرانیهای نهادهای ناظر بر انتخابات است. کمیسیون برای پنجهزار و 373 مرکز آمادگی گرفته است و مواد انتخاباتی را نظر به این مراکز انتقال داده است: «اگر شمار مراکز دیگر هم کم شود، نگرانی ما این است موادیکه اضافه فرستاده میشود، مورد سوءاستفاده قرار نگیرد.»
در انتخاباتهای گذشته نیز مواد انتخاباتی یک ولسوالی یا مرکز ناامن که در آن انتخابات برگزار نمیشد، مورد سوءاستفاده قرار میگرفت.
یوسف رشید میگوید که تا هنوز اطمینانی در مورد شمار مراکز رأیدهی و ساحهی تحت پوشش انتخابات وجود ندارد. حالا نگرانی ما این است برخی ساحاتیکه در برنامه بود و مواد انتخاباتی برایشان تهیه شده، ناامن نشود و از کنترل دولت خارج نگردد.