سه روز پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان، شماری از دسته‌های انتخاباتی مدعی‌اند که در انتخابات ششم میزان آرای بلند کسب کرده و پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری شده‌اند. در سوی دیگر رحمت‌الله نبیل، دیگر نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری اعلام کرده است که انتخابات در دور اول برنده ندارد و باید برای دور دوم آمادگی گرفته شود.
همزمان با این، چندین ویدیو در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که نشان می‌دهد برخی‌ها به تمام مواد حساس انتخاباتی دسترسی دارند و برگه‌های رای را به نفع یک نامزد مشخص استفاده می‌کنند. علاوه بر این عبدالله عبدالله و رحمت‌الله نبیل مدعی‌اند که در انتخابات ششم میزان تقلب شده است.
آقای عبدالله روز دوشنبه (8 میزان) در یک نشست خبری گفت که دسته‌ی انتخاباتی «ثبات و همگرایی» رای بلند کسب کرده و این تیم حکومت آینده افغانستان تشکیل خواهد داد. او گفت که آرای بدون بیومتریک قابل قبول نیست و اگر این آرا هم تفکیک شود، دسته‌ی انتخاباتی ثبات و همگرایی رای بلند دارد.
به‌دنبال این ادعای آقای عبدالله، امرالله صالح، معاون اول دسته‌ی انتخاباتی «دولت‌ساز» به رهبری رییس‌جمهور غنی در نشست خبری جداگانه گفت که تنها نهادی که حق داوری برد و باخت را دارد، کمیسیون‌های انتخاباتی است و از دیگر دسته‌های انتخاباتی خواست «به اراده ملت و قاعده بازی احترام بگذارند.»
یک روز پس از مطرح‌شدن این ادعاها، رحمت‌الله نبیل دیگر نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری در یک نشست خبری گفت که انتخابات ششم میزان در دور اول برنده نداشت و باید برای برگزاری دور دوم انتخابات آمادگی گرفته شود.
او در بخشی از صحبت‌های خود گفت: «کسانی که تقلب کرده‌اند دیگر نمی‌تواند افغانستان را به بحران ببرند و مردم افغانستان این توان را دارند تا تفکیک کنند که کدام افراد از احساسات‌شان استفاده می‌کنند. پس آن افراد تلاش نکنند که ما برنده هستیم و بگذارند که کمیسیون‌ها نتایج را یکجا کرده و تصمیم بگیرند.»
چه کسی صلاحیت اعلان نتایج را دارد؟
پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری، عبدالله عبدالله در اولین نشست خبری‌اش از برنده‌بودن دسته‌ی انتخاباتی ثبات و همگرایی سخن گفت. او گفت که انتخابات به دور دوم نمی‌رود، اما نتایج انتخابات را کمیسیون انتخابات اعلام خواهد کرد.
امرالله صالح در واکنش به این گفته‌های آقای عبدالله گفت که تنها کمیسیون‌های انتخاباتی صلاحیت داوری دارند و وی«نه به خود و نه به تیم‌های رقیب اجازه می‌دهد که داور انتخابات شوند و به‌جای کمیسیون‌های انتخاباتی، درباره‌ی انتخابات، داوری و قضاوت خیابانی کنند.»
پیشتر از آن گلبدین حکمتیار، دیگر نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری نیز گفته بود که وی صددرصد برنده‌ی انتخابات است. او در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی گفته بود که اگر آرا به دقت و منصفانه شمارش شود، وی برنده قطعی است.
اما رحمت‌الله نبیل میگوید سه دسته‌ی انتخاباتی می‌خواهند با موقف‌گیری‌های‌شان برای ایجاد بحران بسترسازی کنند، زیرا «یکی از آقایان میگوید که اگر من برنده نشدیم به کوه بالا می‌شویم. آقای دیگر میگوید که من بین ۶۰ تا ۷۰ درصد بردیم و دیگرش می‌آید که ما در دور اول انتخابات برنده هستیم. این‌ها می‌خواهند بستر بحران در افغانستان را آماده بسازند.»
در همین حال اعضای مجلس سنا گفته‌اند که نامزدان از هرگونه پیش‌داوری مبنی بر برنده‌بودن‌شان خودداری کرده و ذهنیت عامه را مخشوش نسازند. این سناتوران گفته‌اند که «اصول دموکراسی ایجاب می‌نماید به فیصله‌های کمیسیون‌های انتخاباتی تمکین شود و هرتیم که برنده انتخابات اعلان شود، سایر نامزدها و همه مردم به آرای اکثریت ارج گذارند.»
براساس قانون انتخابات، صلاحیت شمارش، رسیدگی و اعلام نتایج آرا صرفاً از صلاحیت‌های کمیسیون‌های انتخاباتی است و براساس فقره‌ی سوم ماده‌ی ۸۷ قانون انتخابات کمیسیون مستقل انتخابات مکلف است بعد از آن‌که شمارش آرا توسط کمیسیون شکایات مورد رسیدگی قرار گرفت، نتایج نهایی انتخابات را اعلام و نشر کند.
پیشتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، سفارت امریکا و سفارت بریتانیا در کابل نیز با نشر اعلامیه‌های جداگانه‌ای از نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری خواسته بودند که در مورد آمار مربوط به مرحله‌ی رای‌دهی و اشتراک‌کنندگان در انتخابات مسئولانه عمل کرده و به کمیسیون‌های انتخاباتی احترام بگذارند.
عصمت‌الله مل، معاون کمیسیون مستقل انتخابات عصر روز سه‌شنبه (9 میزان) در یک نشست خبری میزان مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری ششم میزان را 2 میلیون و 598 هزار و 445 رای تخمینی اعلان کرد.
از سوی هم مولانا محمد عبدالله، عضو این کمیسیون گفت که از لحاظ قانون تنها کمیسیون انتخابات مرجع اعلان نتایج انتخابات است و این کمیسیون با حفظ بی‌طرفی و بهصورت شفاف مکلف به تطبیق قوانین و اعلان نتیجه‌ی معیاری انتخابات است.
کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی نیز میگوید نامزدان و دسته‌های انتخاباتی صبر کنند تا رسیدگی به شکایات از مجاری رسمی آن به پایان برسد و نتایج از مجاری آن اعلام شود.
ادعای تقلب
شماری از نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری مدعی‌اند که در انتخابات ششم میزان تقلب صورت گرفته است. بیش‌تر اشاره‌ی این نامزدان به تیم دولت‌ساز به رهبری اشرف غنی است. ویدیوهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی نیز نشان می‌دهد که برخی‌ها برگه‌های رای را به نفع آقای غنی استعمال کرده‌اند.
عبدالله عبدالله و رحمت‌الله نبیل بر آرای بیومتریک‌شده تأکید دارند و می‌گویند آرایی که بیومتریک نشده است، نباید اعتبار داده شود. رحمت‌الله نبیل روز گذشته گفت براساس محاسبه‌ی دسته‌ی انتخاباتی او، در انتخابات ششم میزان بین 1.5 تا دو میلیون رای استعمال شده است و کسانی که می‌گویند رای بیش‌تر دارند و برنده‌اند، باید بدانند که «یک مقدار زیاد رای‌شان تقلبی است، زیرا هواداران و کمپین‌گران آنان در بین مردم جایگاه نداشته و در بدل پول رای تقلبی جور کرده‌اند.»
اما فضل‌هادی مسلمیار، رییس مجلس سنا گفته است که آرای بدون بیومتریک باید حساب شود. او روز گذشته در نشست علنی مجلس سنا گفته است: «دوستان می‌گویند که رییس کمیسیون انتخابات گفته که آرای بدون بیومتریک شمار نمی‌شود، سر پدرش شمار می‌کنیم.»
اما مولانا محمد عبدالله، عضو کمیسیون انتخابات در نشست علنی اعضای این کمیسیون که عصر روز سه‌شنبه برگزار شده بود، گفت در نزد کمیسیون تنها آرایی اعتبار دارد که بیومتریک شده و بارکد دارد. او گفت آرایی که بدون بیومتریک است و یا در ساعت غیر از زمان برگزاری انتخابات استعمال شده است، نیز اعتبار ندارد.
کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی نیز از آغاز رسیدگی به شکایات ثبت شده در روز انتخابات خبر داده و گفته است که تاکنون 4 هزار و 367 شکایت و اعتراض از دفاتر ولایتی این کمیسیون به دفتر مرکزی آن رسیده است.
قطب‌الدین رویدار، عضو این کمیسیون در نشست خبری روز سه‌شنبه اعضای کمیسیون گفته است که «پس از تصنیف، نوعیت شکایات مشخص می‌شود پس از پایان بررسی‌ها مشخص می‌شود که جرایم و تخلفات انتخاباتی در کدام سطح قرار دارند.»
در همین حال محمدرضا فیاض، معاون سخن‌گوی کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایات انتخاباتی میگوید که کمیسیون رسیدگی به شکایات درحال بررسی ویدیوهایی است که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده و این کمیسیون بررسی می‌کند تا اصالت ویدیوها برایش تثبیت شود که این ویدیوها واقعی است یا ساختگی.
او به اطلاعات روز گفت: «اگر اصالت این ویدیوها تثبیت شود، می‌تواند به‌عنوان یک تخلف یا جرم انتخاباتی مورد پی‌گرد قرار گیرد، اما اگر اصالت آن ثابت نشود، مدار اعتبار نمی‌باشد. در رابطه به این‌که در ادامه این ویدیوها چه تاثیری روی بررسی‌های انتخاباتی می‌گذارد، کمیسیون شکایات متعهد است که به تمامی موارد رسیدگی کند و تحت تاثیر هیچ فضا و جوی قرار نگیرد. وظایف و مسئولیت‌هایش است که بهصورت شفاف به همه موارد رسیدگی کند.»
صدای پای بحران
برگزاری انتخابات در سال‌های پسین برای افغانستان چندان ساده نبوده است. جدا از مشکلات امنیتی فراروی برگزاری انتخابات، پذیرش نتیجه‌ی انتخابات یکی از چالش‌های عمده بوده است. در انتخابات ریاست‌جمهوری 1393 ادعاهای تقلب در دور انتخابات بن‌بستی را ایجاد کرد که نه کمیسیون‌های انتخاباتی و نه دیگر شرکای آن قادر به حل آن گردیدند. سرانجام با پادرمیانی وزیر خارجه امریکا حکومت وحدت ملی تشکیل شد.
پنج سال پس از آن بار دیگر ادعاهای تقلب و برنده‌شدن در دور اول از سوی دسته‌های انتخاباتی سناریویی را تازه کرده است که به‌نظر می‌رسد پذیرش نتیجه انتخابات را با چالش مواجه می‌کند. رحمت‌الله نبیل با اشاره به ادعای برنده‌شدن دیگر نامزدان و گفته‌های اخیر رییس مجلس سنا، میگوید که این افراد در پی خلق بحران‌اند.
محمدیوسف رشید، رییس اجرایی فیفا یا موسسه انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان به این باور است که تقلب «مرچ و مصاله» انتخابات افغانستان است و در انتخابات شش میزان نیز تقلب شده است، اما نه به اندازه‌ای که ماهیت و مشروعیت انتخابات را صدمه بزند. او گفت ویدیوهایی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است، باید از سوی کمیسیون رسیدگی به شکایات از چندین بعد بررسی شود و این کمیسیون آن‌را هم از لحاظ تخنیکی و هم از لحاظ حقوقی بررسی کند.
آقای رشید به اطلاعات روز گفت: «ویدیوها هم از لحاظ تخنیکی مورد بررسی قرار گیرد که مربوط کدام مرکز، کدام ولایت و کدام ولسوالی است و از لحاظ ماهیت چقدر وسیع بوده است. از لحاظ حقوقی هم مورد بررسی قرار گیرد که انگیزه‌ی اصلی پشت همچون ویدیوها چیست. آیا دشمنان دموکراسی می‌خواهند انتخابات را بدنام بسازند یا واقعا به نفع کدام کاندیدی تقلب شده می‌رود و یا مسأله توهین و بدنام‌سازی است.»
رییس اجرایی فیفا میگوید هر رفتار غیرمسئولانه از سوی کمیسیون‌های انتخاباتی، نامزدان و دیگر افراد دخیل در انتخابات می‌تواند صدمه بزرگ را به انتخابات برساند. او هشدار می‌دهد که اگر شرکای انتخاباتی در روند انتخابات همکاری نکنند، دست‌هایی است که ممکن «انتخابات را به چالش مواجه کنند و اگر انتخابات به طرف بحران برود، جمع کردن آن در توان کس نیست.»
براساس تقویم انتخابات ریاست‌جمهوری، نتایج ابتدایی انتخابات در 27 میزان و نتیجه نهایی آن در 16 عقرب اعلان خواهد شد. به‌نظر می‌رسد دسته‌های انتخاباتی تا رسیدن به زمان قانونی اعلان نتایج انتخابات، تلاش می‌کنند از موضع‌شان عقب‌نشینی نکنند و کمیسیون‌های انتخاباتی را تحت فشار قرار دهند تا بتوانند استقلال عمل کمیسیون‌ها را متأثر بسازند.
رییس اجرایی فیفا میگوید راه‌حل جلوگیری از بحران احتمالی این است که نامزدان انتخابات به آرای مردم تمکین کرده و اسناد مدارک‌شان را به کمیسیون‌های انتخاباتی ارایه کنند. علاوه بر این کمیسیون‌های انتخاباتی نیز نباید تحت تاثیر «جنگ کمپینی» نامزدان بروند و «آنچه حق مردم است را حساب و آنچه باطل است را چلیپا بکشند و خود را بدنام تاریخ نسازند.»