با اعلام نتایج ابتدایی انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1398، از سوی کمیسیون انتخابات، حالا پرونده‌ی انتخابات در اختیار کمیسیون شکایات انتخاباتی قرار گرفته است. این کمیسیون اطمینان می‌دهد که طبق قوانین، دستورالعمل‌ها و لوایح انتخاباتی مستقلانه به شکایات رسیدگی و سرنوشت 300 هزار رأی جنجالی را نیز روشن می‌کند.
کمیسیون شکایات انتخابات می‌گوید که روند ثبت شکایات از انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1398 از ساعت هشت صبح فردا آغاز می‌شود و تا سه روز دیگر ادامه دارد. این کمیسیون از تمامی دسته‌های انتخاباتی می‌خواهد که طبق این زمان‌بندی شکایات خود را به دفاتر ولایتی این کمیسیون ثبت کنند.
زهره بیان شینواری، رییس کمیسیون شکایات انتخاباتی امروز (یک‌شنبه، اول جدی) گفت که پس از ثبت شکایات، دفاتر ولایتی این کمیسیون 15 روز زمان دارد که به شکایات رسیدگی کنند. به گفته‌ی او اگر فیصله دفاتر ولایتی از نطر نامزدان و دسته‌های انتخاباتی قابل قبول نبود، می‌توانند تا سه روز دیگر استیناف بخواهند. به این ترتیب پس از استیناف‌خواهی، قضایای استینافی از سوی دفتر مرکزی کمیسیون تا 15 روز بررسی می‌شود. به این ترتیب کمیسیون شکایات ظرف 37 تا 39 روز دیگر به شکایات رسیدگی و زمینه را برای اعلام نتایج نهایی فراهم می‌کند.
بانو شینواری از کمیسیون انتخابات خواست که نتایج هر محل را در وبسایت خود بارگزاری کند تا اگر دسته‌های انتخاباتی شکایتی از محلات و مراکز داشته باشند، بر مبنای آن شکایت درج کنند.
او همچنان از کمیسیون انتخابات خواست که به تمامی دفاتر ولایتی خود هدایت دهد که با کمیسیون شکایات انتخاباتی همکاری کنند.
او از دسته‌های انتخاباتی، احزاب سیاسی و تمامی طرف‌های دخیل نیز خواست که به کمیسیون شکایات اجازه دهند که طبق قانون، لوایح و طرزالعمل‌ها، کارش را انجام دهد.
کمیسیون شکایات انتخاباتی تأکید می‌کند که این نتیجه ابتدایی است و هنوز برنده و بازنده مشخص نیست. این کمیسیون از تمامی طرف‌های دخیل می‌خواهد که «خونسردی‌شان» را حفظ کنند تا این کمیسیون پس از رسیدگی به شکایات، زمینه‌ی اعلام نتایج نهایی را فراهم کند.
در همین حال شماری از نهادهای ناظر از کمیسیون مستقل شکایت‌های انتخاباتی می‌خواهد که مطابق قانون به شکایت‌ها رسیدگی کند.
بنیاد انتخابات شفاف افغانستان (تیفا)، با نشر اعلامیه از کمیسیون انتخابات خواسته است که با در نظرداشت صلاحیت‌های قانونی‌اش به‌صورت عادلانه و مستقل و در حضور ناظران ملی و بین‌المللی به شکایات درج‌شده رسیدگی کند.
در همین حال مؤسسه‌ی اجتماع انتخابات آزاد و عادلانه‌ی افغانستان (فیفا) مرحله‌ی رسیدگی به شکایات را برای تأمین عدالت انتخاباتی حیاتی عنوان می‌کند و بر رسیدگی مستقلانه و شفاف به شکایات تأکید می‌کند.
یوسف رشید، رییس اجرایی فیفا به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که برخورد کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی باید عادلانه و مستقلانه باشد و فیصله‌اش برای تمامی دسته‌های انتخاباتی قابل قبول باشد: «ما شاهد بودیم که فیصله‌های کمیسیون انتخابات با اعتراض مواجه می‌شود. حالا کمیسیون شکایات برای این‌که فیصله‌اش با اعتراض روبه‌رو نشود، باید طبق قانون، لوایح و طرزالعمل‌ها عمل کند.»
کمیسیون انتخابات سرانجام پس از نزدیک به سه ماه، از زمان تعیین شده، نتایج ابتدایی انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1398 را اعلام کرد. در این مرحله اشرف غنی با گرفتن ۹۲۳ هزار و ۸۶۸ رأی (۵۰.۶۴ درصد) در صدر و عبدالله عبدالله با گرفتن ۷۲۰ هزار و ۹۹۰ رأی در رده‌ی دوم قرار گرفته است. به ترتیب، گلبدین حکمتیار، رحمت‌الله نبیل، فرامرز تمنا، سید نورالله جلیلی، عبدالطیف پدرام، عنایت‌الله حفیظ، محمدحکیم تورسن، احمدولی مسعود، محمدشهاب حکیمی، غلام‌فاروق نجرابی، محمدحنیف اتمر و رحمان لیوال در جایگاه بعدی قرار گرفتند.
پس از اعلام نتایج ابتدایی انتخابات، دسته‌ی انتخاباتی ثبات و همگرایی اعلام کرد که این نتیجه را نمی‌پذیرد و آن را نامشروع خواند.
در اعلامیه‌ای که از سوی این دسته‌ی انتخاباتی به نشر رسیده، تأکید شده است که حکومت برخاسته از تقلب و آرای تقلبی را هرگز نمی‌پذیرد: «برای مردم افغانستان اطمینان می‌دهیم که بر تعهد خویش استواریم و نتیجه‌ی تقلبی اعلان‌شده از سوی کمیسیون بدون تصفیه‌ی آرای پاک از ناپاک مشروعیت ندارد.»
دسته‌ی انتخاباتی ثبات و همگرایی می‌گوید که کمیسیون انتخابات بدون رسیدگی به خواست‌ها و اعتراضات «قانونی – تخنیکی» تیم «ثبات و همگرایی»، «خلاف احکام صریح قانون، طرزالعمل‌ها و لوایح انتخابات» و پیش از تصفیه‌ی بیش از ۳۰۰ هزار رأی «باطل و مشکوک»، نتایج ابتدایی را اعلام کرده است. ثبات و همگرایی می‌گوید که تا سرنوشت 300 هزار رأی جنجالی مشخص نشود، نتیجه‌ی انتخابات را نمی‌پذیرد.
تا حدود یک هفته قبل، روند بازشماری آرا در هفت ولایت که در واقع راه را برای اعلام نتایج ابتدایی باز می‌کرد، متوقف بود. اما پس از آن که کمیسیون شکایات به دسته‌ی انتخاباتی ثبات و همگرایی اطمینان داد که «تنها آرای بیومتریکی استفاده‌شده در ساعات رسمی روز انتخابات» معتبر شناخته می‌شود، عبدالله عبدالله، رهبر دسته‌ی انتخاباتی ثبات و همگرایی پذیرفت که بازشماری در هفت ولایت آغاز شود.
حالا کمیسیون شکایات انتخاباتی با توجه به اطمینانی که به دسته‌ی انتخایاتی ثبات و همگرایی از تفکیک آرای پاک از ناپاک داده است، نیز با چالش 300 هزار رأی جنجالی روبه‌رو است.
یوسف رشید می‌گوید که کمیسیون شکایات انتخاباتی هم صلاحیت و هم امکانات کافی را در اختیار دارد که به تمامی شکایات از جمله به 300 هزار رأی جنجالی رسیدگی کند. به گفته‌ی او طبق قرارداد کمیسیون‌های انتخاباتی با شرکت درملوک، کمیسیون شکایات می‌تواند به سیستم و وبسایتی که معلومات تمامی رأی‌دهندگان در آن ثبت است، دسترسی داشته باشد و با استفاده از آن فیصله کند.
در همین حال مولوی دین‌محمد عظیمی، عضو کمیسیون شکایات انتخاباتی در کنفرانس مطبوعاتی امروز (یک‌شنبه، اول جدی) این کمیسیون تأکید کرد که کمیسیون شکایات این 300 هزار رأی جنجالی را با دقت بررسی و آرای پاک را از ناپاک جدا می‌کند: «رأی بایومتریک و دارای معلومات صحیح بایومتریک خط سرخ ما است.»
پرونده‌ی انتخابات وارد مرحله‌ی حساسی شده است. بیش‌تر دسته‌های انتخاباتی تا حالا نتیجه‌ی ابتدایی انتخابات را نپذیرفته‌اند. آنان مدعی‌اند که کمیسیون با تقلب در این مرحله محمداشرف غنی را برنده اعلام کرده است. اشاره دسته‌های انتخاباتی معترض به اعلام نتیجه هم به همان 300 هزار رأی جنجالی (از نظر آنان تقلبی) است که به گفته‌ی آنان زمینه را برای برنده‌شدن محمداشرف غنی فراهم کرده است.
حالا توپ بازی انتخابات افغانستان وارد میدان کمیسیون مستقل شکایات انتخاباتی شده است و چشم همه به این کمیسیون است که آیا می‌تواند سرنوشت 300 هزار رأی جنجالی را مشخص کند یا خیر.