کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان سرانجام پس از حدود سه ماه نتایج ابتدایی انتخابات ریاست‌جمهوری ششم میزان را دیروز (یکشنبه، 1 جدی) اعلام کرد. براساس نتایج ابتدایی این انتخابات، محمداشرف غنی رییس‌جمهور کنونی با کسب 923 هزار و 868 رای 50.64 کل آرای را به‌دست آورده است.
عبدالله عبدالله، رییس اجرایی و دیگر نامزد انتخابات با کسب 720 هزار و 990 رای 39.52 درصد کل آرا را به‌دست آورده و در جایگاه دوم قرار گرفته است. گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی با کسب 70 هزار و 242 رای 3.85 درصد کل آرا را به‌دست آورده و در جایگاه سوم قرار گرفته است. رحمت‌الله نبیل با کسب 33 هزار و 921 رای 1.86 درصد کل آرا را به‌دست آورده و در جایگاه چهارم قرار گرفته است.
حوا علم نورستانی، رییس کمیسیون انتخابات در نشست خبری اعلام نتایج ابتدایی انتخابات ریاست‌جمهوری گفت که انتقال معلومات بیومتریک از دستگاه‌ها به سرور مرکزی با مشکل مواجه شد و همین امر باعث شد تا نتایج ابتدایی به‌موقع اعلان نشود.
او گفت که نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری و نمایندگان‌شان مطابق حکم قانون سه روز فرصت دارند تا «اعتراض و شکایت خود را به کمیسیون شکایات انتخاباتی ثبت کنند و کمیسیون مستقل انتخابات به‌منظور رسیدگی به اعتراض و یا شکایات با کمیسیون شکایات انتخاباتی همکاری جدی خواهد کرد.»
جدول آرای انتخابات ریاست‌جمهوری ششم میزان که از سوی کمیسیون انتخابات منتشر شده است، نشان می‌دهد که آرا تا اندازه‌ی زیاد براساس وابستگی قومی رای‌دهندگان به نامزدان ریخته شده است. به‌گونه‌ی نمونه عبدالله عبدالله در 18 ولایت شمالی و مرکزی افغانستان که بیش‌تر اقوام تاجیک، هزاره و ازبیک در آن زندگی دارند، نامزد پیشتاز است و محمداشرف غنی در 16 ولایت جنوب و جنوب شرق بیش‌ترین رای را دارد که اکثریت باشندگان آن را پشتون‌ها تشکیل می‌دهند.
نتیجه نهایی نیست
پس از اعلام نتایج ابتدایی انتخابات ریاست‌جمهوری، شماری از نهادهای خارجی حامی دولت افغانستان و دخیل در روند انتخابات از اعلام نتیجه استقبال کرده‌اند. این نهادها گفته‌اند که نهادهای مدیریت انتخاباتی در مرحله‌ی نهایی برای تصمیمی که می‌گیرند، توجیه فنی و قانونی داشته باشند.
کمیسیون مستقل شکایات انتخاباتی ساعاتی پس از اعلان نتایج ابتدایی انتخابات ریاست‌جمهوری اعلام کرد که نتایج اعلام‌شده نهایی نیست و از طرف‌های دخیل در انتخابات خواست پیش‌داوری نکنند. زهره بیان شینواری، رییس این کمیسیون در نشست خبری گفت که نامزدان انتخابات سه روز فرصت دارند تا شکایات‌شان مستند به کمیسیون شکایات درج کنند و این کمیسیون اطمینان می‌دهد که «عدالت انتخاباتی را تأمین کند».
محمداشرف غنی، رییس‌جمهور و از نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری اعلام نتایج ابتدایی انتخابات را جشن پیروزی خواند و گفت که با برگزاری انتخابات، جمهوری تأمین شده و جمهوریت دوامدار است. او در جمع هواداران تیم انتخاباتی‌اش در قصر سلام‌خانه‌ی ارگ ریاست‌جمهوری گفت: «ما امروز پیروزی ملت را جشن می‌گیریم.»
تدامیچی یاماموتو، نماینده‌ی خاص سرمنشی سازمان ملل متحد برای افغانستان گفته است هر تصمیمی که توسط نهادهای مدیریت انتخاباتی در مرحله‌ی نهایی این روند گرفته شود، باید دارای توجیهات قانونی و فنی باشد و به‌طور روشن برای مردم افغانستان توضیح داده شود.
جان بس، سفیر امریکا در کابل نیز گفته است که نتایج اعلام‌شده ابتدایی است و «نباید فراموش کرد که نتایج انتخابات هنوز نهایی نیست.» او گفته است که بسیاری مراحل دیگر پیش از تصدیق نتایج نهایی باقی مانده است تا اعتماد مردم افغانستان بالای نتایج حاصل شود.
نیکولاس کی، نماینده ملکی ناتو در افغانستان نیز از اعلام نتایج ابتدایی انتخابات ریاست‌جمهوری استقبال کرده و از نیروهای امنیتی افغانستان برای تأمین امنیت این انتخابات قدردانی کرده است.
دسته‌ی انتخاباتی دولت‌ساز به رهبری رییس‌جمهور غنی نیز از اعلام نتایج ابتدایی استقبال کرده و از طرف‌های دخیل در انتخابات خواسته نتایج اعلام‌شده را بپذیرند. در اعلامیه‌ی این دسته‌ی انتخاباتی گفته شده است که دولت‌ساز امیدوار است مراحل بعدی انتخابات نیز «بدون سکتگی» و «به‌موقع» عملی شود.
فرامرز تمنا، دیگر نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری از اعلام نتایج ابتدایی انتخابات استقبال کرده و گفته است که مقام پنجم در نتایج ابتدایی انتخابات برای وی «مقام اول» است و آرایی که کسب کرده، «آرای کیفی» است که ارزش معنوی بسیار دارد.
«کودتا در برابر دموکراسی»؛ ساز مخالف
کمیسیون انتخابات پس از حدود سه ماه تنش و کشمکش سیاسی نتیجه‌ی ابتدایی را اعلام کرد. از همان آغاز پیدا بود که پذیرش این نتیجه دشوار است و با بگو و مگوهایی همراه می‌شود. پس از اعلام نتیجه‌ی ابتدایی، چندین دسته‌ی انتخاباتی از اقدام کمیسیون انتقاد کرده و اعلام نتیجه را زیر سوال برده‌اند.
دسته‌ی انتخاباتی ثبات و همگرایی به رهبری عبدالله عبدالله اعلام کرد که کمیسیون انتخابات به اعتراض‌ها و خواسته‌ی این تیم رسیدگی نکرده و نتیجه‌ی ابتدایی را «بدون تصفیه‌ی آرای پاک از ناپاک اعلان کرده است.»
این دسته‌ی انتخاباتی با نشر اعلامیه‌ای هشدار داده است که «نتیجه‌ی تقلبی اعلان‌شده از سوی کمیسیون بدون تصفیه‌ی آرای پاک از ناپاک مشروعیت ندارد.» در بخشی از اعلامیه‌ی این تیم آمده است: «ثبات و همگرایی نتیجه‌ی استوار بر تقلب را بدون رسیدگی به خواست‌ها و تقاضاهای قانونی این جریان هرگز قبول نمی‌کند.»
دسته‌ی انتخاباتی امنیت و عدالت به رهبری رحمت‌الله نبیل نیز با اعلام نتیجه‌ی ابتدایی انتخابات مخالفت کرده و آن را بدون رسیدگی به خواسته‌های دسته‌های انتخاباتی «کودتا علیه دموکراسی و روندهای مردم‌سالار» خوانده است. در اعلامیه‌ی این تیم آمده است: «کمیسیون انتخابات بدون توجه به اصل بی‌طرفی و چارچوب‌های حقوقی به‌شکل جانبدارانه آمار و ارقام‌های را زیرنام نتیجه‌ی ابتدایی اعلام کرد و با این کار آخرین میخ را بر پیکر نیم‌جان دموکراسی کوبید.»
عبدالطیف پدرام، دیگر نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری نیز با اعلام نتایج انتخابات مخالفت کرده است. او گفته است که براساس گزارش ناظران انتخاباتی‌اش، وی باید در جایگاه چهارم قرار می‌گرفت اما معلوم است که کمیسیون به وظیفه‌ی خود عمل نکرده است.
300 هزار رای جنجالی
مخالفت با نتیجه‌ی ابتدایی انتخابات ریاست‌جمهوری ریشه در دعوا بر سر حدود 300 هزار رای میان کمیسیون انتخابات و شماری از دسته‌های انتخاباتی دارد. این دسته‌های انتخاباتی مدعی‌اند که باید کمیسیون انتخابات نخست این 300 هزار رای را از اعتبار خارج می‌کرد سپس نتیجه‌ی ابتدایی را اعلام می‌کرد.
دسته‌های انتخاباتی عبدالله عبدالله، رحمت‌الله نبیل و گلبدین حکمتیار مدعی‌اند که 300 هزار رای براساس قانون انتخابات، لوایح و طرزالعمل‌های کمیسیون انتخابات باطل است و این آرا به‌گونه‌ی تقلبی در صندوق ریخته شده است.
از میان این 300 هزار رای، 137 هزار رای قرنطین‌شده از سوی درملوگ است. کمیسیون انتخابات گفته است که این آرا حاصل تفاوت معلومات ثبت‌شده بیومتریک با تعداد رای‌دهندگان «پروسس شده» است اما مشکل خاص ندارد.
پس از افزایش انتقادها در خصوص این آرا، کمیسیون انتخابات در فیصله شماره 108 خود به این آرا اعتبار بخشید و گفت که این معلومات از 4 هزار و 563 محل آمده است و یک رقم بزرگ نمی‌باشد. براساس متن فیصله کمیسیون، در تعدادی از این محلات «تعداد رای‌دهندگان طی مراحل شده» با «معلومات بیومتریک استخراج شده رای‌دهندگان» تفاوت دارد.
علاوه‌براین 102 هزار و 12 رای خارج از زمان رای‌دهی نیز مورد اختلاف است. براساس گزارش درملوگ به کمیسیون انتخابات، این آرا در زمان خارج از محدوده‌ی روز رای‌دهی استعمال شده است. کمیسیون انتخابات اما مدعی است که این آرا به‌دلیل مشکلات ناشی از تنظیم ساعت دستگاه بیومتریک خارج از زمان گزارش شده و «تسلسل منطقی زمانی بین ثبت معلومات نشان‌دهنده‌ی تخلف، تقلب و بی‌نظمی احتمالی نبوده.»
منبع عکس: Dr. Abdullah Abdullah
دسته‌های انتخاباتی معترض این استدلال کمیسیون انتخابات را قبول ندارند. این دسته‌ها با راه‌اندازی تظاهرات‌های اعتراضی در کابل و ولایات خواهان ابطال این آرا شدند و در هفت ولایت تیم ثبات و همگرایی برای حدود یک ماه روند بازشماری و تفتیش آرا را متوقف ساختند.
در همین حال تیفا یا بنیاد انتخابات شفاف افغانستان در واکنش به اعلام نتایج ابتدایی انتخابات از کمیسیون انتخابات خواسته است که طرف‌های دخیل در روند انتخابات را در مورد مسایل جنجالی و تصامیم خود در مورد آرای مورد منازعه قناعت دهد.
در اعلامیه‌ی این نهاد ناظر بر انتخابات آمده است که کمیسیون انتخابات در جریان سه ماه گذشته هیچ نوع اطلاعات موثق و نهایی در رابطه به تعداد مراکز و محلات باز و بسته، تعداد رأی‌دهندگان با تفکیک مرد و زن و با در نظرداشت محلات رأی‌دهی، لیست مراکز و محلات بسته و… را با نهادهای دخیل در انتخابات، شرکای بین‌المللی، رسانه‌ها و مردم افغانستان شریک نکرده است.
انتخابات ریاست‌جمهوری
انتخابات ریاست‌جمهوری امسال میان 13 نامزد در ششم میزان برگزار شد. براساس آخرین آمار کمیسیون مستقل انتخابات، یک میلیون و 824 هزار و 401 رای در انتخابات ششم میزان استعمال شده است. هرچند در روزهای پس از انتخابات، این کمیسیون و شماری از مقام‌های بلندپایه‌ی حکومتی، از جمله حمدالله محب مشاور امنیت ملی میزان شرکت کنندگان انتخابات را نزدیک به سه میلیون نفر گفته بودند.
از میان 5 هزار و 373 مرکز رای‌دهی در سراسر کشور، 431 مرکز رای‌دهی به دلیل مشکلات امنیتی مسدود ماند و در روز انتخابات 26 هزار و 580 محل رای‌دهی باز بود و 3 هزار و 6 محل رای‌دهی مسدود ماند. براساس آمار کمیسیون انتخابات، از میان محلات باز، 2 هزار و 299 محل رای‌دهی از سوی کمیسیون‌های انتخاباتی باطل گردید و در نتیجه 24 هزار و 281 محل رای‌دهی شامل نتایج ابتدایی انتخابات ریاست‌جمهوری گردید.
براساس تقویم انتخاباتی، کمیسیون انتخابات باید نتایج ابتدایی را در 27 میزان و نتایج نهایی را در 16 عقرب اعلام می‌کرد اما پس از برگزاری انتخابات کمیسیون انتخابات در انتقال معلومات بیومتریک از دستگاه‌ها به سرور مرکزی با مشکل تخنیکی مواجه شد.
براساس گزارش کمیسیون انتخابات، معلومات بیومتریکی یک میلیون و 929 هزار و 333 رای‌دهنده در آغاز وارد سیستم گردید و پس از تجزیه و تحلیل شرکت آلمانی درملوگ، تهیه کننده سیستم بیومتریک، 86 هزار و 226 معلومات بیومتریکی تکراری شناسایی و از سیستم خارج شد. کمیسیون انتخابات پس از آن بازشماری و تفتیش آرا را شروع کرد و در پایان اعلام کرد که میزان نهایی شرکت‌کنندگان انتخابات ششم میزان یک میلیون و 824 هزار و 401 نفر بوده است.
هرچند نتیجه‌ی اعلام‌شده ابتدایی است و پس از رسیدگی به شکایات از سوی کمیسیون شکایات انتخاباتی می‌تواند تغییر کند، اما به نظر می‌رسد تنش میان نامزدان و کمیسیون انتخابات همچنان پابرجاست. شماری از نامزدان انتخابات بی‌طرفی کمیسیون انتخابات را زیر سوال برده و مدعی‌اند که این نهاد به نفع اشرف غنی عمل کرده است. اکنون سرنوشت آرای اختلافی و نتایج نهایی انتخابات در گرو تصمیم کمیسیون شکایات انتخاباتی است و چشم‌ها به این کمیسیون دوخته شده تا در مقام محکمه‌ی انتخاباتی چگونه عمل می‌کند.