در روز اول ثبت شکایت (دوشنبه، دوم جدی) پس از اعلام نتیجه‌ی ابتدایی انتخابات، دستهی انتخاباتی ثبات و همگرایی حدود چهار هزار شکایت را به کمیسیون شکایات انتخاباتی ثبت کرد.
نور رحمن اخلاقی، عضو دستهی انتخاباتی ثبات و همگرایی به روزنامه اطلاعات روز گفت که تا کنون چهارهزار و 63 شکایت در هشت ولایت را به کمیسیون شکایات «پیشکش» کرده است و این رقم تا پایان روند ثبت شکایات به حدود هشت هزار شکایت خواهد رسید.
آقای اخلاقی افزود که بخش عمده‌ی شکایت‌های ثبت‌شده‌ی آنان در مورد آرای خارج از زمان، 137 هزار رأی که از سوی کمیسیون قرنطین شده بود و آرای که شامل 2423 محلی که معلومات بایومتریک ندارند، است.
قاسم الیاسی، منشی و سخن‌گوی کمیسیون شکایات انتخاباتی در صحبت با روزنامه اطلاعات روز تأیید کرد که بیش از چهارهزار شکایت از سوی دستهی انتخاباتی ثبات و همگرایی در این کمیسیون رسیده که از آن میان حدود 1300 شکایت رسما ثبت شده است: «شکایت‌های پروسس‌شده که تا حالا ثبت شده و برای‌شان برگه داده شده است، حدود یک‌هزار و 300 شکایت است.» او افزود که دستهی انتخاباتی ثبات و همگرایی این شمار شکایت را از طریق دفتر مرکزی کمیسیون در کابل ثبت کرده و کمیسیون آن را برای بررسی به دفاتر ولایتی میفرستد.
به گفته‌ی او دسته‌های انتخاباتی دیگر در روز نخست روند ثبت شکایات، برای ثبت شکایت به دفاتر این کمیسیون مراجعه نکرده‌اند.
رییس‌جمهور غنی، نیز شب گذشته در ارگ ریاست‌جمهوری در بین جمعی از هوادان تیم انتخاباتی دولت‌ساز که به مناسبت پیروزی وی در مرحله‌ی نخست، جمع شده بودند گفت که تیم او نیز ملاحظاتی و شکایت‌های از روند انتخابات دارد که آن را در کمیسیون شکایات انتخاباتی ثبت می‌کند.
در همین حال نجیب دانش، سخن‌گوی دستهی انتخاباتی دولت‌ساز امروز به روزنامه اطلاعات روز گفت که دولت‌ساز شکایت‌های خود را در تمام دفاتر ولایتی کمیسیون به‌شمول کابل ثبت کرده است.
دستهی انتخاباتی صلح و عدالت اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار نیز در صحبت با روزنامه اطلاعات روز گفت که تیم تخنیکی‌‌اش مشغول دسته‌بندی شکایت‌ها است و آن را تا دو روز دیگر در کمیسیون شکایات ثبت خواهد کرد.
دو روز تا ختم روند ثبت شکایات
دسته‌های انتخاباتی فرصت دارند که تا دو روز دیگر تمامی شکایت‌های خود را در دفتر مرکزی و دفاتر ولایتی کمیسیون شکایات انتخاباتی ثبت کنند.
پس از ثبت شکایات، دفاتر ولایتی این کمیسیون ۱۵ روز زمان دارد که به شکایات رسیدگی کنند. اگر فیصله دفاتر ولایتی از نطر نامزدان و دسته‌های انتخاباتی قابل قبول نبود، می‌توانند تا سه روز دیگر استیناف بخواهند. به این ترتیب پس از استیناف‌خواهی، قضایای استینافی از سوی دفتر مرکزی کمیسیون تا ۱۵ روز بررسی می‌شود. به این ترتیب کمیسیون شکایات ظرف ۳۷ تا ۳۹ روز دیگر به شکایات رسیدگی و زمینه را برای اعلام نتایج نهایی فراهم می‌کند.
کمیسیون شکایات انتخاباتی اطمینان داده است که آرای پاک را از ناپاک تفکیک و بر مبنای آن نتیجه نهایی را اعلام می‌کند.
اعضای کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی پس از اعلام نتایج ابتدایی انتخابات روز یک‌شنبه (اول جدی) در یک کنفرانس مطبوعاتی تأکید کردند که این نتیجه ابتدایی است و هنوز برنده و بازنده مشخص نیست. کمیسیون شکایات انتخاباتی از تمامی طرف‌های دخیل خواست که «خون‌سردی‌شان» را حفظ کنند تا این کمیسیون بتواند طبق قانون، لوایح و طرزالعمل‌های انتخاباتی کارش را به انجام برساند.
در همین حال شماری از نهادهای ناظر از کمیسیون مستقل شکایت‌های انتخاباتی می‌خواهد که مطابق قانون به شکایت‌ها رسیدگی کند.
بنیاد انتخابات شفاف افغانستان (تیفا)، با نشر اعلامیه از کمیسیون انتخابات خواسته است که با در نظرداشت صلاحیت‌های قانونی‌اش به‌صورت عادلانه و مستقل و در حضور ناظران ملی و بین‌المللی به شکایات درج‌شده رسیدگی کند.
در همین حال مؤسسه‌ی انتخابات آزاد و عادلانه‌ی افغانستان (فیفا) مرحله‌ی رسیدگی به شکایات را برای تأمین عدالت انتخاباتی حیاتی عنوان می‌کند و بر رسیدگی مستقلانه و شفاف به شکایات تأکید می‌کند.
یوسف رشید، رییس اجرایی فیفا به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که برخورد کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی باید عادلانه و مستقلانه باشد و فیصله‌اش برای تمامی دسته‌های انتخاباتی قابل قبول باشد: «ما شاهد بودیم که فیصله‌های کمیسیون انتخابات با اعتراض مواجه می‌شود. حالا کمیسیون شکایات برای این‌که فیصله‌اش با اعتراض روبه‌رو نشود، باید طبق قانون، لوایح و طرزالعمل‌ها عمل کند.»
کمیسیون انتخابات سرانجام پس از نزدیک به سه ماه، از زمان تعیین‌شده، نتایج ابتدایی انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۹۸ را اعلام کرد. در این مرحله اشرف غنی با گرفتن ۹۲۳ هزار و ۸۶۸ رأی (۵۰.۶۴ درصد) در صدر و عبدالله عبدالله با گرفتن ۷۲۰ هزار و ۹۹۰ رأی در رده‌ی دوم قرار گرفته است. به ترتیب، گلبدین حکمتیار، رحمت‌الله نبیل، فرامرز تمنا، سید نورالله جلیلی، عبدالطیف پدرام، عنایت‌الله حفیظ، محمدحکیم تورسن، احمدولی مسعود، محمدشهاب حکیمی، غلام‌فاروق نجرابی، محمدحنیف اتمر و رحمان لیوال در جایگاه بعدی قرار گرفتند.
به غیر از دولت‌ساز دیگران نتیجه ابتدایی را نپذیرفته‌اند
دستهی انتخاباتی دولت‌ساز از اعلام نتیجه‌ی ابتدایی انتخابات استقبال کرد و از تمامی تیم‌ها خواست که این نتیجه را بپذیرند.
دسته‌های انتخاباتی دیگر اما با انتقاد شدید از کمیسیون انتخابات گفته‌اند که این کمیسیون کارش را طبق قانون انجام نداده و نتوانسته شفافیت را تأمین کند.
عبدالله عبدالله، رییس دستهی انتخاباتی ثبات و همگرایی گفته که او بر اساس آرای پاک مردم برنده‌ی انتخابات ششم میزان است و نتایج ابتدایی بر اساس آرای تقلبی به نفع اشرف غنی اعلام شده است.
رحمت‌الله نبیل، رییس دستهی انتخاباتی امنیت و عدالت اعلام نتایج ابتدایی از سوی کمیسیون انتخابات را «کودتا» در برابر دموکراسی خوانده و افزوده است که این نتیجه را نمی‌پذیرد.
گلبدین حکمیتار، رییس دستهی انتخاباتی صلح و عدالت اسلامی نتیجه‌ی اعلام‌شده را «مضحک» خوانده و تأکید کرده است که این نتیجه را نمی‌پذیرد.
300 هزار رأی جنجالی و دوهزار و 423 محلی که ادعا می‌شود معلومات بایومتریکی ندارند، مبنای انتقاد و مخالفت دسته‌های انتخاباتی معترض به اعلام نتایج ابتدایی است.
کمیسیون شکایات از تفکیک آرای پاک از ناپاک اطمینان داده است
کمیسیون شکایات انتخاباتی اطمینان داده است که طبق قانون، طرزالعمل‌ها و لوایح انتخاباتی عمل کرده و آرای پاک را از ناپاک تفکیک می‌کند.
مولوی دین‌محمد عظیمی، معاون کمیسیون شکایات انتخاباتی در کنفرانس مطبوعاتی امروز (یک‌شنبه، اول جدی) این کمیسیون تأکید کرد که کمیسیون شکایات این ۳۰۰ هزار رأی جنجالی را با دقت بررسی و آرای پاک را از ناپاک جدا می‌کند: «رأی بایومتریک و دارای معلومات صحیح بایومتریک خط سرخ ما است.»
در همین حال او امروز در مصاحبه‌ای با طلوع نیوز گفت که کمیسیون انتخابات بی‌آن‌که سرنوشت آرای جنجالی را روشن کند، نتیجه ابتدایی را اعلام کرده است: «سر 102 هزار رأی شکایت بود، سر 137 هزار رأی شکایت بود، بر سر 300 محل شکایت بود بر سر 2422 محل شکایات بود که به این‌ها رسیدگی نشده متأسفانه و بار را به گردن کمیسیون شکایات انداختند. شکایاتی بود که قابل توجه بود که آدم باید به آنان حتمی رسیدگی می‌شد که نشد و نتیجه را پیش از رسیدگی اعلام کردند.»
براساس قانون اساسی افغانستان، نامزدی که بتواند 50 درصد به علاوه‌ی یک رای را« ازخود کند، برنده‌ی انتخابات ریاست‌جمهور است. با این حال اشرف غنی در نتیجه‌ی ابتدایی برنده است، زیرا ۹۲۳ هزار و ۸۶۸ (۵۰.۶۴ درصد) رأی را از آن خود کرده است.
آقای عظیمی اما می‌گوید که با توجه به گستردگی شکایات، احتمال رفتن انتخابات به دور دوم به قوت خود باقی است، زیرا به گفته‌ی او نظر به شکایت‌ها حدود 23 هزار رأی عددی نیست.
همان‌طور که مولوی دین‌محمد عظیمی، معاون کمیسیون شکایت‌های انتخاباتی گفت، کمیسیون انتخابات بی‌آن‌که سرنوشت حدود 300 هزار رأی جنجالی را روشن، کند آن را به عهده‌ی کمیسیون شکایات گذاشته است. با این حال چشم همه به این کمیسیون است که آیا می‌تواند سرنوشت ۳۰۰ هزار رأی جنجالی را مشخص کند یا خیر.