با آنکه گفتوگوها میان طالبان و امریکا در حال حاضر متوقف است، جامعه جهانی از رهبران حکومت وحدت ملی خواستهاست که هیأت گفتوگوکنندهی ملی برای مذاکرات بینالافغانی را به زودترین فرصت مشخص و اعلام کنند.
به تازگی زلمی خلیلزاد دور تازهی سفرهایش را در رابطه به صلح افغانستان آغاز کرده است. او نخست به بروکسل رفت و در سلسله دیدارها با نمایندگان خاص اتحادیه اروپا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ناروی، بریتانیا و سازمان ملل متحد روی موارد مشخصی مرتبط به صلح افغانستان به توافق رسیدند.
وزارت خارجه امریکا دیروز (چهارشنبه، اول عقرب) اعلام کرد که زلمی خلیلزاد و همتایانش از محمد اشرف غنی، عبدالله عبدالله رهبران حکومت وحدت ملی و سایر چهرههای شاخص سیاسی خواستهاند که بهزودی دولت افغانستان را برای مذاکره بینالافغانی آماده و هیأت مذاکرهکنندهی همهشمول را معرفی کنند.
زلمی خلیلزاد و همتاینش توافق کردهاند که با دولت افغانستان، طالبان، رهبران سیاسی و جامعه مدنی کار شود تا یک صلح پایدار که سبب ختم جنگ میشود و تمام افغانها از آن سود میبرد، حاصل شود.
در اعلامیهای که از سوی وزارت خارجه امریکا منتشر شده، از تمام طرفها خواسته شده است که اقدامات عاجل و جدی را برای کاهش تلفات غیرنظامیان روی دست گیرند تا فضای مساعد برای صلح فراهم شود.
نمایندگان امریکا، اتحادیه اروپا و سایر کشورهای اروپایی و سازمان ملل پس از بررسی وضعیت کنونی افغانستان، تأیید کردهاند صلح پایدار تنها از طریق یک توافق سیاسی دستیافتنی است.
همچنین تأکید شده است که هر نشست بینالافغانی که در ادامهی گفتوگوهای بینالافغانی در دوحه برگزار میشود باید جامع باشد و به کرامت تمام افغانها احترام گذاشته شود.
در این اعلامیه از تمام طرفها خواسته شده است که در جریان گفتوگوهای بینالافغانی آتشبس را رعایت کنند تا اشتراککنندگان را قادر بسازد که روی نقشهی راه سیاسی آینده به توافق برسند.
در ادامه تأکید شده است که در هر توافق صلح، باید حقوق تمام افغانها به شمول زنان، جوانان و اقلیتها حفظ شود و این توافق باید به خواستهای اساسی مردم افغانستان که شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بهتر، پاسخگو باشد.
آنان همچنین تأکید کردهاند که شمولیت تمام احزاب در گفتوگوها مهم است: «این نکته برجسته شد که شمولیت احزاب در گفتوگوهای بینالافغانی و حس تملک نسبت به آن برای دستیابی به یک نتیجهی موفقیتآمیز مهم است.»
آنان از طالبان نیز خواستهاند که روابطش را با القاعده و سایر گروههای تروریستی قطع کند و اطمینان دهد که خاک افغانستان توسط گروههای تروریستی بینالمللی برای تهدید و یا حمله به دیگر کشورها مورد استفاده قرار نمیگیرد.
قطع رابطهی طالبان با گروههای تروریستی، تبدیلنشدن افغانستان به پناهگاه امن تروریستان بینالمللی و اینکه ایالات متحده و همپیمانانش از افغانستان تهدید و یا مورد حمله قرار نگیرد، از مواردی بود که در جریان 11 ماه مذاکره، طالبان و امریکا روی آن به توافق رسیده بودند.
مذاکرات طالبان و امریکا تا آنجا پیش آمد که خلیلزاد اعلام کرد که او با نمایندگان طالبان «در اصول» به توافق رسیده است و منتظر امضای توافقنامه بود.
در روزهای آخر مذاکرات، دونالد ترامپ دیدار با ملا برادر، رییس دفتر سیاسی طالبان در قطر و محمد اشرف غنی، رییسجمهوری افغانستان در کمپ دیوید را لغو و مذاکرات صلح را متوقف کرد
گفتوگوهای صلح میان ایالات متحدهی امریکا و طالبان پس از یک انفجار در کابل که سبب کشته شدن یک سرباز امریکایی شد، از سوی دونالد ترمپ، منتفی اعلام شد. آقای ترمپ بعدا اعلام کرد که دلیل توقف گفتوگوها بیاعتنایی طالبان به برقراری آتشبس بوده است.
پس از توقف گفتوگوها، گروه طالبان بارها تمایلش را به از سرگیری مذاکرات نشان داد و اعلام کرد، در صورتی که ایالات متحدهی امریکا مذاکرات را از سر گیرد، این گروه آمادهی آغاز مذاکرات است.
طالبان به هدف فراهمسازی زمینهی از سرگیری مذاکرات سلسله سفرهایی به کشورهای روسیه، چین، ایران و پاکستان انجام داد. همهی کشورها از آغاز مذاکرات دوباره میان طالبان و امریکا اعلام حمایت کردند.
حالا با آغاز دور تازه سفرهای زلمی خلیلزاد در رابطه به صلح افغانستان، امیدواریها برای از سرگیری مذاکرات میان امریکا و طالبان و به دنبال آن آغاز مذاکرات بینالافغانی به میان آمده است.
همزمان با آغاز دور تازه زلمی خلیلزاد، قرار است یک نشست بینالافغانی به میزبانی بیجنگ برگزار شود. گفته میشود که این نشست در اواخر ماه اکتبر برگزار خواهد شد، اما هنوز تاریخ دقیق آن مشخص نشده است.
روز چهارشنبه وزارت دولت در امور صلح، اعلام کرد که گفتوگوها با کشورچین بر سر چگونگی و جزییات این نشست جریان دارد. به گفته این وزارت اگر معیارهای قابل قبول در نظر گرفته شده باشد، در امر اشتراک در این برنامه تصمیمش را اعلام خواهد کرد و از هر نوع «دیالوگ» بینالافغانی به عنوان یک اصل استقبال میکند.
هنوز مشخص نیست که از طرف دولت افغانستان چه کسانی در این نشست شرکت میکند. کبیر حقمل، سخنگوی دفتر شورای امنیت ملی گفته است که برگزاری چنین نشستی با دولت افغانستان در میان گذاشته شده است: «هر زمانی که نتیجه و تصمیم نهایی شد با مردم نیز شریک خواهد شد.»
سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر در رشته تویتی گفته است که یک هیأت از این گروه به سرپرستی ملا برادر آخند به این نشست دعوت شده است. شاهین همچنان گفته است که این نشست ادامهی نشستهای مسکو و دوحه است که قبلا برگزار شده بود.
به گفتهی سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر، «تمام اشتراککنندگان بهگونهی شخصی اشتراک میکنند و برای حل معضل افغانستان نظر شخصیشان را ارایه میکنند».
نشست بیجینگ چهارمین نشست بینالافغانی در مورد روند صلح افغانستان خواهد بود. پیش از این نیز دو نشست میان چهرههای سیاسی و نمایندگان طالبان در مسکو یک نشست دیگر در دوحه، پایتخت قطر برگزار شده بود.
شماری از آگاهان نشست بینالافغانی بیجینگ را در راستای تقویت پروسه صلح افغانستان عنوان میکنند.
جعفر مهدی، آگاه مسایل سیاسی در صحبت به روزنامه اطلاعات روز گفت که امریکاییها از نشست بینالافغانی در بیجینگ حمایت و آن را در راستای تقویت پروسه صلح افغانستان عنوان میکنند.
به گفتهی آقای مهدوی همهی تلاشها باید به یک نقطه که ختم جنگ در افغانستان است، ختم شود که نشست بینالافغانی بیجینگ روند صلح را تقویت میکند و امریکاییها نیز با آن موافق است.
در ادامه، زلمی خلیلزاد در دور تازهی سفرهایش، قرار است به روسیه برود و با همتایان روسی و چینیاش روی منافع مشترک هر سه کشور در ختم جنگ افغانستان، بحث و گفتوگو کنند.
در همین حال ینس استولتنبرگ، دبیر کل ناتو روزچهارشنبه در یک نشست خبری در بروکسل، اعلام کرد که ناتو از آغاز دوبارهی مذاکرات حمایت میکند، مشروط به این که پیش از آن گروه طالبان باید برای «صلح واقعی» تعهد، از خودگذری و تمایل نشان دهد.
در حالی که طالبان به هیچ چیزی جز خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان قانع نیست، ناتو میگوید که حضور نظامی با راه حل سیاسی هیچ تضادی ندارد. به گفتهی دبیر کل ناتو، ناتو برای مقابله با داعش و شکست این گروه، در افغانستان حضور خواهد داشت.
آقای ستولتنبرگ با اشاره به انفجار در مسجدی در ولسوالی هسکه مینهی ولایت ننگرهار که بیش از 70 کشته و 30 زخمی برجای گذاشت، تهدید داعش را جدی خواند.
آیا حکومتی که در نتیجهی انتخابات شکل میگیرد مانع صلح است؟
زلمی خلیلزاد، فرستادهی ویژهی ایالات متحدهی امریکا برای صلح افغانستان و فرستادههای ویژهی سایر کشورهای اروپایی و سازمان ملل ضمن قدردانی از تمام رأیدهندگان، نهادهای ناظر، کارمندان و نهادهای انتخاباتی، از کمیسیونهای انتخاباتی افغانستان خواستهاند که برای اعتبار و مشروعیت انتخابات باید آرای شهروندان را درست شمارش و نتیجهی آن را بهگونهی منصفانه و شفاف اعلام کنند.
در عین حال به نظر میرسد که طالبان نیز از موضع سفتوسخت خود – که میگفتند به هیچ عنوان با حکومت افغانستان وارد مذاکره نمیشود زیرا به قول طالبان حکوت دستنشانده است – عقبنشینی کردهاند. آنان اکنون آمادهاند، با حکومت آیندهی که در نتیجهی انتخابات شکل میگیرد به عنوان یک طرف جنگ مذاکره کنند. چندی پیش سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر، در مصاحبه با یک شبکهی هندی گفته بود که بهترین راه برای پایان جنگ در افغانستان برگشتن امریکا به میز مذاکره است و طالبان پس از توافق با امریکا حاضر است که با حکومتی که در نتیجهی انتخابات شکل میگیرد به عنوان یک طرف جنگ گفتوگو کند.
این سخن طالبان موضع حکومت افغانستان را که گفته بود صلاحیت صلح از آن حکومت منتخب آینده است، تقویت میکند.
حالا با توجه به حمایت جامعه بینالمللی از انتخابات و اعلام آمادگی طالبان برای مذاکره با حکومت منتخب آینده، بهنظر میرسد که انتخابات مانعی بر سر راه صلح نیست.
ادامهی همکاری جامعهی بینالمللی با افغانستان پس از توافق صلح
نمایندگان امریکا، اتحادیه اورپا و سازمان ملل توافق کردهاند برای این که افغانستان بتواند در برابر تهدیدهای داخلی و خارجی از خود دفاع کند، کمکهای بینالمللی به نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان و سایر نهادهای دولتی ضروری است.
آنان همچنین توافق کردهاند که پس از یک توافق صلح، ادامه کمکهای توسعهی بینالمللی برای بازسازی افغانستان نیاز است و قرار است سال آینده (2020) در نشستی روی حمایتهای بینالمللی پس از توافق صلح، به افغانستان صحبت شود.