11 روز پس از پایان بررسی شکایت‌ها و اعتراض‌های دسته‌های انتخاباتی در خصوص نتایج ابتدایی انتخابات ریاست‌جمهوری از سوی کمیسیون مستقل شکایات انتخاباتی، کمیسیون مستقل انتخابات از آغاز بازشماری مجدد و تفتیش ویژه آرا و تطبیق فیصله‌های کمیسیون شکایات خبر داده است.
کمیسیون انتخابات چاشت دیروز (یکشنبه، 27 دلو) با نشر خبرنامه‌ای اعلام کرد که روند تفتیش ویژه، بازشماری مجدد و تطبیق فیصله‌های کمیسیون شکایات انتخاباتی را آغاز کرده و در ولایت‌های غزنی، هلمند و سرپل این روند «موفقانه» به پایان رسیده است.
این کمیسیون گفته است که «روند بازشماری مجدد در ریاست‌های امور انتخابات ولایات بدخشان، تخار، سرپل، فاریاب، غزنی، ننگرهار، هلمند، قندهار، کابل» و تفتیش ویژه در دفتر مرکزی کمیسیون مستقل انتخابات عملی می‌گردد.
روند بازشماری مجدد و تفتیش ویژه آرا در حالی آغاز شده است که پنج‌شنبه هفته گذشته این روند ساعاتی پس از آغاز دوباره متوقف شد. این روند پس از آن متوقف شد که ناظران کمیسیون شکایات انتخاباتی محل را ترک کردند و روند تفتیش ویژه و بازشماری مجدد ناتمام ماند.
حبیب‌الرحمان ننگ، رییس دبیرخانه کمیسیون انتخابات می‌گوید که روز شنبه از طریق مکتوب رسمی با تمام نهادهای دخیل در روند انتخابات هماهنگی شده و روند بازشماری و تفتیش ویژه در نُه ولایت روز یکشنبه آغاز شده است. او به روزنامه اطلاعات روز گفت که صبح دیروز در نُه ولایت ناظران کمیسیون شکایات حضور داشتند و پس از چاشت در شماری از ولایات به دفاتر ولایتی خود برگشتند و در شماری از ولایات نمایندگان کمیسیون شکایات حضور دارند.
براساس معلومات کمیسیون انتخابات، روند تفتیش ویژه در کمیسیون مرکزی انتخابات پس از چاشت روز یکشنبه ادامه یافت و ناظران کمیسیون شکایات انتخاباتی دوباره به محل حضور یافتند. آقای ننگ گفت: «این‌ها [کمیسیون شکایات] در تاریخ 13 و 12 دلو تصامیم خود را گرفته و به تاریخ 20 به ما روان کرده‌اند. فعلا در مورد تطبیق فیصله‌هایی که در مکتوب واضح گفته‌اند، مکلف هستیم.»
رییس دبیرخانه کمیسیون انتخابات افزود که پس از جلسات مختلف اعضای کمیسیون‌های انتخاباتی برای تفتیش ویژه و نمونه‌گیری، روند تفتیش ویژه و بازشماری مجدد آغاز شده است. او افزود که در برخی ولایات نمایندگان کمیسیون شکایات حضور دارند و در برخی ولایات روند را ترک کرده‌اند.
براساس معلوماتی که اطلاعات روز به آن دست یافته، تا ساعت سه پس از چاشت روز یکشنبه بازشماری مجدد آرا در هشت ولایت شروع و در چهار ولایت آن (سرپل، غزنی، فاریاب و هلمند) تکمیل شده است. از نُه ولایتی که باید آرا در آن بازشماری مجدد شود، تنها در ولایت ننگرهار بازشماری آغاز نشده است.
براساس این معلومات، بازشماری آرا در 2 محل در ولایت بدخشان ساعت 3 پس از چاشت آغاز شده است. در ولایت تخار نیز ساعت 3 پس از چاشت گدام کمیسیون انتخابات برای بازشماری آرای 5 محل باز شده است. در بخشی از این معلومات در مورد 21 محلی که باید در ولایت کابل بازشماری شود، آمده است: «بازشماری 3 محل تکمیل شده و کمیسیون شکایات تا امر ثانی پروسه بازشماری را توقف کرده است.»
در ولایت قندهار 139 محل برای بازشماری مجدد معرفی شده و از این میان 30 محل تا ساعت 3 پس از چاشت روز یکشنبه بازشماری شده است. 10 محل در ولایت سرپل، 2 محل در ولایت غزنی، 6 محل در ولایت فاریاب و 30 محل در ولایت هلمند بازشماری شده است. در خصوص ننگرهار که 83 محل برای بازشماری معرفی شده است، گزارش افزوده است: «دفتر ولایتی آمادگی‌های کامل را گرفته‌اند و منظر نماینده کمیسیون شکایات می‌باشند.»
کمیسیون شکایات انتخاباتی پیش‌تر فیصله کرده بود تا آرای جنجالی و محلاتی که شکایات در مورد آن ثبت شده است، تفتیش ویژه و بازشماری مجدد شود. براساس فیصله‌های این کمیسیون، در جریان روند تفتیش و بازشماری معلومات بیومتریکی، ژورنال و ورق نتایج روز انتخابات بررسی می‌شود.
یوسف رشید، رییس اجرایی فیفا یا بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان در این مورد گفت که براساس معلومات ناظران فیفا، دیروز آرای صندوق‌ها بازشماری و بررسی و آرای داخل صندوق دیده می‌شده است که آیا تصدیق بیومتریک دارد یا نه.
اختلاف در کمیسیون شکایات
کمیسیون شکایات انتخاباتی از روز پنج‌شنبه هفته گذشته تا کنون برای فرستادن ناظران خود به کمیسیون انتخابات جهت نظارت از روند تفتیش ویژه و بازشماری مجدد آرا به‌نظر می‌رسد دچار اختلاف شده است. روز پنج‌شنبه هفته گذشته اعلام شد پس از آن‌که ناظران این نهاد روند را ترک کرده‌اند، کمیسیون انتخابات روند بازشماری و تفتیش را متوقف کرده است.
حبیب‌الرحمان ننگ، رییس دبیرخانه کمیسیون انتخابات روز یکشنبه گفت که نمایندگان کمیسیون شکایات انتخاباتی در برخی ولایات برای نظارت از روند تفتیش ویژه و بازشماری مجدد حضور نیافته‌اند. او گفت که کمیسیون شکایات باید دلیل این کارش را بگوید. او بدون نام گرفتن از ولایتی، گفت: «در بعضی ولایات پروسه را به شکلی از اشکال ترک کرده و تا هنوز دلیل آن هم معلوم نیست.»
منابع موثق در کمیسیون شکایات انتخاباتی تأیید می‌کنند تا زمانی که کمیسیون انتخابات بازشماری مجدد و تفتیش ویژه را براساس طرزالعمل‌ها انجام ندهد، ناظران این کمیسیون در روند حضور نخواهند داشت. به گفته‌ی این منابع، کمیسیون شکایات خواهان تفتیش آرا براساس طرزالعمل هر دو کمیسیون است.
براساس تازه‌ترین معلومات، کمیسیون شکایات انتخاباتی به تمام دفترهای ولایتی خود دستور داده است که تا اطلاع بعدی در روند بازشماری و تفتیش آرا شرکت نکنند. از سوی هم این کمیسیون طی مکتوبی به کمیسیون انتخابات در مورد فیصله‌های خود توضیح داده است.
در همین حال رییس اجرایی فیفا یا بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان می‌گوید که در اول مسئولان ولایتی کمیسیون شکایات به کمیسیون انتخابات و دفاتر ولایتی آن حضور یافته بودند، اما در بعضی ولایات دوباره روند را ترک کردند و دلایل آن روشن نیست.
آقای رشید گفت که در کابل 5 محل تا چاشت تفتیش شد و پس از آن کمیشنران ولایتی کمیسیون شکایات انتخاباتی روند را ترک کردند و موضوع نشان می‌دهد که برخورد کمیسیون شکایات انتخاباتی نسبت به حضور و عدم حضورشان در روند تفتیش و بازشماری آرا یکسان نیست. او به اطلاعات روز گفت: «این سوال‌برانگیز است. این برخوردشان برخورد ساختاری نیست. اگر ساختاری می‌بود، در اول باید به حضور و یا عدم حضور خود تصمیم می‌گرفتند. اگر این‌ها پروسه را ترک می‌کنند، به چه معنا می‌تواند باشد. آیا این‌ها کدام برخورد سیاسی می‌کنند یا برخورد مسلکی.»
رییس اجرایی فیفا افزود که در یک بحث میان اعضای کمیسیون شکایات انتخاباتی اختلاف وجود دارد و یکی از دلایلی که روند طولانی شد و فیصله‌ها دیر به کمیسیون انتخابات فرستاده شد، نشان‌دهنده‌ی اختلاف‌های درونی کمیسیون شکایات انتخاباتی است.
هشدار ثبات و همگرایی
همزمان با آغاز روند تفتیش ویژه و بازشماری مجدد آرا، دسته‌ی انتخاباتی ثبات و همگرایی به رهبری عبدالله عبدالله می‌گوید که کمیسیون انتخابات روند تطبیق تصامیم کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایات انتخاباتی را به‌صورت یک‌جانبه و در نبود ناظرین این تیم و نهادهای ناظر انتخاباتی آغاز کرده است.
فضل‌احمد معنوی، عضو این دسته‌ی انتخاباتی در یک نشست خبری از عملکرد کمیسیون‌های انتخاباتی، به‌ویژه کمیسیون شکایات انتخاباتی انتقاد کرد و گفت که ثبات و همگرایی نسبت به کارکردهای کمیسیون‌های انتخاباتی مشکوک است و در صورتی که اقدامات یک‌جانبه کمیسیون انتخابات ادامه یابد، این دسته‌ی انتخاباتی از روند خارج می‌شود.
به گفته‌ی آقای معنوی، کمیسیون شکایات انتخاباتی برخلاف تعهدات خود که گفته بود آرای خارج از زمان رای‌دهی را نمی‌پذیرد، اما در مورد آن به‌گونه‌ی مبهم تصمیم گرفته است. او گفت که کمیسیون شکایت فیصله‌های دفاتر ولایتی خود را نیز نادیده گرفته است. آقای معنوی افزود که نمونه‌گیری این کمیسیون در مورد ۱۳۷ هزار رای مشکوک و ۱۰۲ هزار و 12 رای خارج از زمان نیز خلاف قوانین و طرزالعملهای انتخاباتی است.
پیش‌تر جنرال عبدالرشید دوستم، معاون اول رییس جمهور از بر سر کار آمدن «حکومت تقلبی» هشدار داده و گفته بود در صورت روی کار آمدن چنین حکومتی، آن‌ها نیز حکومت موازی اعلام خواهند کرد. در پی این اظهارات حزب جمعیت اسلامی افغانستان نیز شام روز یکشنبه گفته است که فیصله‌های کمیسیون شکایات پر از مشکلات و ابهام بود، اما با آن‌هم اگر کمیسیون انتخابات مطابق قانون، لوایح و طرزالعملهای انتخاباتی عمل می‌کرد، رفتن انتخابات به دور دوم مسجل بود.
این حزب در اعلامیه‌ای گفته است: «جمعیت اسلامی افغانستان باور دارد که تأمین شفافیت در نتیجه انتخابات، بدون بطلان آرای بدون بیومتریک و خارج از زمان و بدون تطبیق قانون، لوایح و طرزالعملهای انتخاباتی، میسر نیست.»
چندین دسته‌ی انتخاباتی از جمله ثبات و همگرایی پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری خواهان ابطال حدود 300 هزار شدند. آنان می‌گویند 137 هزار و 630 رای مشکوک، 102 هزار و 12 رای خارج از زمان رای‌دهی و آرای بیش از دو هزار محل رای‌دهی بدون معلومات بیومتریک باید باطل شود.
اما کمیسیون شکایات انتخاباتی در پایان بررسی شکایات و اعتراضات ناشی از نتیجه ابتدایی انتخابات، فیصله کرد تا 10 درصد آرای مشکوک و 15 درصد آرای خارج از زمان رای‌دهی با در نظر داشت معیارهایی چون معلومات بیومتریکی، ژورنال و ورق نتایج کاغذی تفتیش شود. در صورتی که محلات زیرتفتیش ۶۵ درصد معیارها را تکمیل کرده باشد، به تمام ۱۳۷ هزار و ۶۳۰ رای، اعتبار داده می‌شود و اگر 35 درصد محلات زیر تفتیش معیارهای لازم را تکمیل نکند، تمام این آرا باطل می‌شود. این معیار در خصوص آرای خارج از زمان رای‌دهی نیز مصداق دارد.
نتایج ابتدایی انتخابات ریاست‌جمهوری ششم میزان پس از هفته‌ها جنجال میان کمیسیون انتخابات و شماری از دسته‌های انتخاباتی، از جمله دسته‌ی انتخاباتی ثبات و همگرایی به رهبری عبدالله عبدالله، در اول جدی اعلام شد. براساس این نتایج، اشرف غنی با کسب ۵۰.۶۴ درصد کل آرا در صدر، عبدالله عبدالله با کسب ۳۹.۵۲ درصد آرا در رده‌ی دوم، گلبدین حکمتیار با کسب ۳.۸۵ درصد آرا در رده‌ی سوم و رحمت‌الله نبیل با کسب ۱.۸۶ درصد آرا در رده‌ی چهارم قرار گرفتند.
یک و نیم ماه پس از اعلان نتایج انتخابات، کمیسیون شکایات فیصله‌هایش را علنی کرد و پس از بررسی شکایات و اعتراضات، آرای اختلافی را به بازشماری و تفتیش فرستاد. هنوز روشن نیست که روند تفتیش و بازشماری آرای جنجالی چه زمانی به پایان می‌رسد و نتایج حاصل از آن چه تأثیری روی نتیجه‌ی ابتدایی انتخابات ریاست‌جمهوری می‌گذارد، اما به‌نظر می‌رسد آغاز تفتیش ویژه و بازشماری مجدد این آرا، فصل تازه‌ای از اختلافات و تنش‌ها بر سر انتخابات را میان دسته‌های انتخاباتی و کمیسیون‌های انتخاباتی باز کرده است.