همزمان با ثبت اولین واقعه‌های ویروس کرونا در کشور، شفاخانه‌ی امراض ساری افغان – جاپان برای آزمایش و مراقبت بیماران کرونایی به عنوان اصلی‌ترین شفاخانه کرونا در کابل اختصاص داده شد. از همان ابتدا تاکنون شکایت‌های زیادی از بی‌نظمی، نبود امکانات و مشکلات در این شفاخانه وجود دارد. ادعاهای مسئولین این شفاخانه با مشاهدات افراد مشکوک و مبتلا به ویروس کرونا که به این شفاخانه مراجعه می‌نمایند، در تناقض قرار دارد.
وزارت صحت عامه کشور و مسئولان شفاخانه افغان – جاپان همواره تاکید کردند که امکانات و خدمات لازم و کافی برای مراقبت از افراد مبتلا به کرونا در این شفاخانه وجود دارد و فرایند نمونه‌گیری و آزمایش افراد مشکوک به‌صورت منظم جریان دارد. گرچند چندی قبل وزارت صحت عامه از مداخلات زورمندان در فرایند آزمایش نمونه‌های مشکوک شکایت کرده بود.
اما صحبت‌های شماری از داکتران که قبلا در این شفاخانه خدمت کرده‌اند، خانواده‌های قربانیان ویروس کرونا و مراجعین این شفاخانه نه تنها ادعاهای وزارت صحت عامه و مسئولان شفاخانه را تائید نمی‌کند، بلکه کاملا در تضاد با ادعاهای آنها قرار دارند.
آنها در مصاحبه با اطلاعات روز، از نبود امکانات لازم برای بیماران و داکتران، سوءمدیریت، نبود داکتران متخصص، عدم پرداخت امتیازات مالی و بی‌نظمی در نمونه‌گیری و آزمایش افراد مشکوک انتقاد می‌کنند.
«از داکتران نرس‌ها خوبتر بود»
شماری از داکتران و مراجعین شفاخانه افغان – جاپان با انتقاد از نبود کادر مسلکی و متخصص در این شفاخانه می‌گویند که داکتران در این شفاخانه از طریق روابط و واسطه جذب می‌شوند و شماری از آنها دانش و مهارت‌های ابتدایی طبی را هم نمی‌دانند.
یک داکتر متخصص عمومی که یک ماه قبل برای مدت یک هفته در شفاخانه افغان – جاپان وظیفه اجرا کرده و به دلیل نبود وسایل مراقبتی لازم آنجا را ترک کرده است، به شرط افشا نشدن هویتش به طلاعات روز میگوید که بعضی داکتران در این شفاخانه استخدام شدند که هنوز درس‌های خود را تمام نکرده و از طریق واسطه برای دریافت امتیازات مالی شامل برنامه‌ی مبارزه با کرونا شدند.
این داکتر متخصص عمومی میگوید: «تقریبا یک ماه قبل از طریق رقابت آزاد به حیث داکتر ام دی (MD) در شفاخانه افغان – جاپان استخدام شدم و مدت یک هفته در این شفاخانه وظیفه اجرا کردم. قبل از شروع وظیفه به مدت یک هفته برای ما برنامه‌ی آموزشی (ترینینگ) برگزار کردند، اما این آموزش‌ها پاسخ‌گوی نیازمندی‌های لازم برای مبارزه با ویروس کرونا را نداشته و فقط یک برنامه‌ی نمایشی بود؛ چون برای آموزش‌دهی داکتران ورزیده و متخصص نه بلکه افرادی تعیین شده بودند که سواد و دانش طبی کمتری نسبت به داکترانی که باید آموزش می‌دیدند، داشتند. این ترینرها با اطلاعات بسیار کم و ناچیز برای مدت یک هفته ما را آموزش دادند.»
به باور این داکتر، بخشی عمده‌ی بی‌نظمی‌های که در جریان نمونه‌گیری، آزمایش نمونه‌های مشکوک و مراقبت از بیماران مبتلا به کرونا به‌وجود می‌آید، دلیلش جذب داکتران غیرمتخصص بر مبنای واسطه و روابط میباشد.
در همین حال، چشم‌دیدهای شماری از خانواده‌های قربانیان ویروس کرونا از شفاخانه افغان – جاپان ادعاهای این داکتر متخصص را تائید می‌کند.
داکتر الف‌الدین روستایی به مدت سیزده سال در کابل آمبولانس خدمت کرد و به گفته پسرش، در این اواخر در معاینه‌خانه شخصی‌اش در ساحه پنج‌صد فامیلی از مربوطات حوزه پانزدهم شهر کابل روزانه چهل الی پنجاه مریض را به‌صورت رایگان معاینه می‌کرده است. حدود دو هفته قبل متوجه می‌شود که به کرونا مبتلا شده و سه روز بعد آن در شفاخانه افغان- جاپان دور از خانواده‌اش جان می‌دهد.
حنیف مجیدی، داکتر الف‌الدین روستایی چشم‌دیدهایش را از شفاخانه افغان – جاپان به اطلاعات روز میگوید: «در شفاخانه افغان – جاپان داکتر اصلی هیچ نبود و داکترانی بود که از طب و طبابت هیچ بو نمی‌بردند، از داکتران نرس‌ها خوبتر بود. داکتران حتی نمی‌دانست که اکسیجن چند درجه و چگونه برای مریض خوب است.»
آقای مجیدی همچنان میگوید: «پدرم تکلیفی قلب و فشار خون بالا هم داشت، درخواست کردم که خون اش را معاینه نماید، وقتی داکتر اجازه داد کسی استفاده دستگاه‌های آزمایش خون را نمی‌دانست. به هرکسی می‌گفتم مرا به کسی دیگر می‌فرستاد اما هیچ کس طرز آزمایش خون را نمی‌دانست و بالاخره خون پدرم را در لابراتوار بیرون از شفاخانه افغان – جاپان آزمایش کردم.»
از آغاز شیوع ویروس کرونا در کشور، حکومت حدود 89 ملیارد افغانی را برای مبارزه با ویروس کرونا در بخش‌های مختلف اختصاص داده که بخشی آن به نهادهای مختلف پرداخت شده است. یک بخش مهم آن خریداری و تدارک وسایل و داروهای مورد نیاز برای شفاخانه‌های اختصاصی کووید-19 میباشد. با این همه، مراجعین شفاخانه افغان – جاپان از نبود امکانات لازم انتقاد می‌نمایند.
پسر داکتر الف‌الدین روستایی در مورد امکاناتی را که در جریان بستری پدرش در شفاخانه افغان – جاپان مشاهده کرده بود، به اطلاعات روز میگوید: «امکانات به کلی نبود. وقتی من پدرم را بردم، کنول ضرورت شد اما حتی کنول، سوزن و پماد نداشتند. باور به خدا کن که من کنول و بعضی چیزهای را که ضرورت شد از بیرون با پول شخصی خود آوردم. دواخانه فقط به نام بود در داخل شفاخانه اما هیچ چیزی نداشت.»
آقای مجیدی میگوید: «در آنجا [افغان – جاپان] جز بالون اکسیجن و لباس محافظتی داکتران دیگر هیچ تجهیزاتی وجود نداشت. بالون گاز هم به مشکلی و بعد از ساعت‌ها تبدیل می‌شد. داکتران هیچ نمی‌آمد و اگر می‌آمد هم دور یک مریض جمع شده و چرت می‌زدند که چه کنند و اگر اعتراض می‌کردیم ما را بیرون می‌کردند و می‌گفتند که مربوط ما نمی‌شود اما خودشان هیچ چیزی نمی‌دانستند.
یک داکتر متخصص عمومی یکی از شفاخانه‌های معتبر کابل که قبل از این برای یک هفته در شفاخانه افغان – جاپان وظیفه اجرا کرده است، میگوید که شماری از داکتران که در مرحله‌ی اول در شفاخانه‌ی افغان – جاپان جذب شده بودند، به دلیل عدم امکانات درست و لازم محافظتی شفاخانه افغان – جاپان را ترک کردند: «هشت نهُ نفر[داکتر شفاخانه افغان – جاپان] را می‌شناسم، رفقایم است که به دلیل نبود امکانات محافظتی مثل من شفاخانه را ترک کردند.»
این داکتر همچنان میگوید: «قبل از رفتن به شفاخانه افغان- جاپان فکر می‌کردم که وسایل و امکانات معیاری باشد اما وقتی به آنجا رفتم، دیدم که خیلی مشکل داشت. وقتی یک شفاخانه‌ی در حالت اضطرار ایجاد می‌شود، طبیعی است که بعضی مشکلات را دارد اما مشکلات افغان – جاپان دور از توقع بود. من به عنوان یک داکتر اونجا رفته بودم که مریضان را تداوی نمایم اما فضا قسمی بود که اصلا مناسب یک شفاخانه نبود.»
به گفته این داکتر متخصص عمومی، در شفاخانه‌های که برای کرونا در نظر گرفته شده‌اند، از آغاز شیوع ویروس کرونا تا کنون یک دست لباس محافظتی برای داکتران و کارکنان صحی توزیع شده است اما ماسک را خود آنها با پول شخصی خویش میخرند. به گفته این داکتر که این لباس یک بار مصرف است اما در افغانستان هفته‌ها و ماه‌ها استفاده می‌شود که این خود باعث آلوده شدن به ویروس کرونا می‌شود. در شفاخانه افغان – جاپان «کیت‌های محافظتی یک بار مصرف نبودند بلکه یک کیت را که اول هفته تسلیم می‌کردند تا ختم همان هفته باید می‌پوشیدی. این خود خطر ابتلا به ویروس را افزایش می‌دهد.»
بی‌نظمی در نمونه‌گیری و آزمایش
حنیف مجیدی، پسر داکتر الف‌الدین روستایی میگوید که پدرش وقتی می‌فهمد که به ویروس کرونا مبتلا شده است، یک شب ساعت دوازه که نفس تنگی بر وی چیره می‌شود، با کمک همکاران سابقاش در کابل آمبولانس به شفاخانه افغان-جاپان میرود تا آزمایش کرونا بدهد اما موفق نمی‌شود. «پدرم وقتی به شفاخانه افغان-جاپان رفته بود، بی نظمی و گدودی زیاد بوده و گفت که کسی نبود که ما را ثبت نماید و به همین دلیل برگشت و خودش تداوی خود را شروع کرد.»
به گفته مجیدی، فردایش دوباره وقتی نفستنگی شدید به سراغ پدرش می‌آید، به شفاخانه افغان-جاپان تماس گرفته و آمبولانس پدرش را به شفاخانه افغان-جاپان انتقال می‌دهد. بعد از سپری یک شب در شفاخانه روز سوم جانش را از دست می‌دهد.
حنیف از جریان نمونه‌گیری و آزمایش پدرش به اطلاعات روز میگوید: «روز اول وقتی سمپل گرفت که آزمایش نماید که نتیجه آزمایش مثبت است یا منفی اما سمپل را گم کردند. بار دوم با اصرار من سمپل گرفت و تقاضا کردم که زود معلوم نماید که اگر نتیجه آزمایش منفی بود، پدرم را به کدام شفاخانه خوبتر ببرم تا خوبتر مراقبت شود اما بار دوم هم گفتند که سمپل از پیش ما سوخته و گم شده است. برای بار سوم سمپل گرفتند و خودم نظارت کردم که داخل لابراتوار بگذارد اما نتیجه‌اش بعد از چندین ساعت مثبت تشخیص شد.»
پسر داکتر الف‌الدین در ادامه میگوید که وقتی نتیجه آزمایش کرونای پدرش مثبت تشخیص می‌شود از مسئولان شفاخانه تقاضا می‌کند که یک تیم سیار به خانهاش بفرستد تا نمونهی سایر اعضای خانواده‌اش بگیرد. «گفتند که تیم سیار نداریم و من وقتی این گدودیهای و بی نظمیها را دیدم، تصمیم گرفتم که هیچ آزمایش ندهیم. چون وقتی اعضای خانواده‌ام را به شفاخانه افغان-جاپان را بیارم، اگر مبتلا هم نباشند، مبتلا می‌شوند.
در همین حال، یک داکتر متخصص عمومی که به شرط افشأ نشدن هویتش با اطلاعات روز صحبت کرده است، میگوید که در بخش‌های مبارزه با کرونا مشکلات جدی و ضعف مدیریت وجود داشت. این داکتر میگوید: «مریضانی که اونجا مراجعه می‌کردند و سمپلهای که گرفته می‌شد درست برچسب (لیبل) زده نمیشد و در جریان آزمایش یک سلسله مشکلات بوجود می‌آمد که به گمان اغلب فعلا هم این مشکل حل نشده است.»
او میگوید که برچسبزدن نمونه‌های مشکوک کار بسیار سختی نیست اما «در ابتدا یک تعداد افرادی جذب شده بود که حتی طب[درس طب] را تمام نکرده بود و براساس روابط شامل پروسه شده بود و میخواستند امتیازاتی را که یک داکتر می‌گیرند دانشجویان طب هم بگیرند.» وقتی افراد حرفهی وجود نداشته باشد و با برنامه آشنایی لازم نداشته باشد، این مشکلات طبیعی است.
بسیاری از شهروندان کابل از بی نظمی در روند آزمایش تثبیت کرونا شکایت کرده‌اند.
محمد امیر توکلی، داکتر موظف در یکی از شفاخانه‌های کابل تجربه خود از نظمی در این شفاخانه را در صفحه فیسبوک خود این گونه روایت کرده است. او گفته است که حدود 12 روز قبل از امروز(جمعه، 26 ثور) به شفاخانه #افغان_چاپان مراجعه نموده است: «در ابتدا در صف نشستم تا نوبت رسید به داکتر OPD دهن دروازه و در قدم نخست درجه حرارت بدن را چک کرد که حدود 31.5 درجه بود (در حالیکه درجه نرمال 36.2_37.5 میباشد) و من چون خودم را مشکوک به کرونا میدانستم خنده کردم و گفتم کاملا درجه ثبت شده غلط است. گفتن برادر تو به ما یاد نتی.» آقای توکلی میگوید وقتی که آن داکتر می‌فهمد که با یک داکتر طرف است، «به همکار پهلویش گفت درجه حرارت داکتر را 35.6C برسانید.»
به گفته داکتر امیر توکلی، بعد این ماجرای تبسنجی، داکتران به او میگوید که خانه برود و به آزمایش نیاز نیست اما داکتر امیر اصرار می‌کند که آزمایش بدهد. «بالاخره راضی به تست گرفتن شد و با سر و صدای زیاد شخص سمپل گیر آمد و نمونه‌ها یا همان Swab را از طریق بینی از ناحیه Nasophryx گرفتن و من گفتم نتایج چی وقت معلوم میگردد؟ خدارا شاهد و ناظر میگیرم که برایم گفتند اگر شناخته داری خیلی زود و اگر نداری بیا ببین، شاید یک هفته یا ده روز بعد معلوم گردد.»
یافته‌های نظارتی کمیسیون حقوق بشر که حدود سه هفته قبل به نشر رسید نیز ادعای شهروندان و داکتران که خدمت در این شفاخانه را ترک کرده‌اند، تایید می‌کند. در گزارشی نظارتی کمیسیون حقوق بشر که قبلا (چهارشنبه، 3 ثور) به نشر رسیده بود، آمده که این شفاخانه به‌دلیل کمبود امکانات و کارمندان صحی و عدم تعهد آنان، با چالش‌های جدی مواجه است. همچنان غیبت و بی‌تعهدی کارمندان و نفوذ مقامات عالی‌رتبه و ضعف مدیریت چالش‌های دیگری در این شفاخانه است. براساس یافته‌های نظارتی کمیسیون حقوق بشر، شماری از مراجعان تا هشت روز هم نتوانسته‌اند، نتایج آزمایش‌شان را دریافت کنند.
شفیع کریمی، خبرنگار و از شهروندان کابل که به ویروس کرونا مبتلا شده، در تجربه خود از آزمایش در شفاخانه افغان-جاپان گفته است که بار اول نتایج آزمایش او گم شده است. آقای کریمی در صفحه فیسبوک خود نوشته است : « سمپل گرفته شده‌‌ی من کجاست!؟با تماس‌های مکرر با مسؤولين مربوطه دريافتم كه سمپل گرفته شده‌‌ی من گم شده است. بعد از سپری شدن پنج روز بی‌نتیجه تا هنوزم نمی‌دانم سرنوشت آزمایش کرونای من چه است؟!»
برای بیماران کرونایی چه خدماتی ارائه می‌شود؟
افراد مشکوک یا مبتلا به ویروس کروناد وقتی به شفاخانه افغان-جاپان مراجعه می‌نمایند یا بستری می‌شوند ویا با چند توصیه صحی و یک شماره تماس به خانه فرستاده می‌شوند. داکتران و بیماران کرونایی می‌گویند که هیچ میکانیزمی برای پیگیری حالت بیمار وجود ندارد و خانواده‌های بیماران که در قرنطین خانگی به سر می‌برند، آزمایش نمیشوند.
داکتر محمد امیر توکلی میگوید: «تجرید درست، Flow Up فامیل های مریضان کرونای و توجه صحت خود مریضان کرونای اصلا بصورت درست وجود ندارد.»
برعلاوه داکتر امیر، داکتر متخصص عمومی که برای یک هفته در شفاخانه افغان-جاپان کار کرده است، میگوید که هیچ مکانیزمی برای پیگری وضعیت مریضانی که در خانههای شان قرنطین میشدند وجود نداشت. «فقط یک شماره در اختیار آنها قرار داده می‌شد که در صورت وخیم شدن وضعیتشان تماس بگیرند.»
این داکتر متخصص عمومی میگوید: «برای مریضان که در شفاخانه بستری میشدند خدمات اندکی وجود داشت و این خدمات جوابگوی نیازمندی‌های یک مریض کرونایی نبود. از نگاه حفظ الصحه وضعیت خوب نبود و یک اتاق از هر نگاه مجهز برای مریضان وجود نداشت. در یک اتاق اگر دو مریض یکی مصاب و دیگر سالم میبود، به راحتی ویروس از شخص مصاب به شخص سالم انتقال کرده میتوانست. فضای مناسب برای قرنطین وجود نداشت.»
در همین حال، پسر ارشد داکتر الف‌الدین روستایی هم میگوید که او اجازه نداشته است که پدرش را ببیند و وقتی پدرش فوت کرده است، کسی او را خبر نکرده است.
حنیف مجیدی میگوید: «من را نمیگذاشت که در کنار پدرم باشم اما برای همه داکتران و پرستاران شماره تماس خود را داده بودم که اگر کدام مشکلی پیش آمد مرا خبر نماید. شب در بیرون شفاخانه داخل موترم خوابیده بودم و فردا رفتم که پدرم در بخش عاجل نیست. پرسیدم که چه شده، گفت که شب ساعت سه ونیم فوت کرده است. وقتی پدرم فوت کرد، حتی مرا خبر نکردند.»
مجیدی همچنان از مشاهدات خود در شفاخانه افغان جاپان میگوید: «در زمانیکه در افغان-جاپان بودم به چشم خود دیدم که یک مریض آمده بود که آزمایش بدهد اما کاملا سرحال و صحتمند بود. داکتران گفت که مشکوک است باید بستری شود و بستر کرد. خانواده‌اش خواست که مریض خود را ببرد اما داکتران نگذاشت. ساعت نهُ صبح آورد، ساعت یک عصر خبر داد که آن مریض فوت کرده است. خانواده آن مریض عصانی شد و داکتران را لت کردند و می‌گفتند که داکتران قصدا بیماران را میکشند که آمار مردهها بلند رفته و کمکها بیاید.»
وزارت صحت عامه نیز ضرب و شتم کارمندان بهداشتی را در شفاخانه‌های افغان _جاپان و استقلال تایید کرده و آن را “غیرانسانی و غیرقابل قبول” خوانده بود.
داکتران و کارکنان صحی هنوز امتیازات مالی دریافت نکرده‌اند
بیشتر از دو ماه از شیوع ویروس کرونا می‌گذرد اما داکتران می‌گویند که هنوز معاش و امتیازات مالی برای این داکتران و کارمندان صحی پرداخت نشده اند.
یک داکتر که نخواست هویتش فاش شود، به اطلاعات روز گفت: «از رفقا و دوستانم که در آنجا [شفاخانه افغان-جاپان] هستند گاهی احوال میگیرم، می‌گویند که امکان ندارد[امتیازات مالی حواله شود]. شفاخانه ما هم در سطح کابل یکی از شفاخانه‌های بود که در طرح شورای طبی و وزارت صحت شامل بود. این طرح به شورای وزیران فرستاده شده و از سوی شورای وزیران تائید شده اما از سوی ریاست جمهوری هنوز منظور نشده است.»
به گفته این منبع، تمام وعدههای مالی که برای داکتران و کارمندان صحی داده شده، هنوز یک طرح است که از سوی شورای طبی و وزارت صحت به شورای وزیران ارائه شده است و شورای وزیران تائید کرده اما هنوز از سوی رییس جمهور منظور نشده است.«به وزارت صحت عامه رفتیم به ما گفت که هنوز رییس جمهور این طرح را منظور نکرده است و فقط شفاهی به وزارت مالیه و صحت دستور داده است که این امتیازات را اجرا نمایند اما تا که به صورت رسمی رییس جمهور منظور نکند، وزارت جرأت ندارد که حواله کند.»
این نابسامانیها در شفاخانه‌های اختصاصی بیماران ویروس کرونا باعث شده که اعتماد مردم به وزارت صحت و خدمات صحی کاهش یابد.
وقتی با یک داکتر در صحن یکی از شفاخانه‌های اختصاصی کرونا در کابل صحبت می‌کردم، با اشاره به یک بخش از شفاخانه گفت: «در شفاخانه‌ی ما هم نتایج آزمایش کرونای حدود هشت یا نهُ داکتر مثبت اعلان شده است ولی هیچ یکی از این داکتران به دلیل عدم اعتماد به شفاخانه افغان-جاپان برای مراقبتهای صحی مراجعه نکرده و در یک بخشی در همین شفاخانه با استفاده از امکانات خود شفاخانه بستری شدند و یا در خانههای خود قرنطین شدند.»
مسئولان چه می‌گویند؟
وزارت صحت عامه و مسئولان شفاخانه افغان-جاپان همیشه گفته اند که همه امکانات لازم در شفاخانه افغان-جاپان وجود دارد و در بخش آزمایش و نمونه‌گیری جز مداخلات زومندان هیچ مشکلی وجود ندارد.
مسئولان شفاخانه افغان-جاپان در صحبت با اطلاعات روز تائید می‌کنند که در اوایل در این شفاخانه مشکلات وجود داشته است اما با آمدن مدیریت جدید یک سلسله اصلاحات و تغییرات در شفاخانه ایجاد شده است.
حکیم الله صالح، رییس شفاخانه افغان-جاپان به اطلاعات روز میگوید که وزارت صحت عامه امکانات و لوازم کافی را در اختیار این شفاخانه قرار داده است و حال حاضر هیچ مشکلی در بخش امکانات وجود ندارد.
آقای صالح همچنان میگوید که کیت‌های محافظتی برای کارمندان این شفاخانه توزیع شده است و کارکنان صحی بصورت منظم از بیماران کرونایی مراقبت می‌نمایند.
به گفته آقای صالح، برای تمام کارکنان صحی این شفاخانه خوابگاه آماده شده است و کارکنان این شفاخانه به شمول خود رییس در خوابگاه زندگی می‌نمایند وغذا هم از هوتل انترکانتنینتال برای آنها آورده می‌شود.
در همین حال، وحیدالله مایار، سخنگوی وزارت صحت عامه میگوید که بحثهای روی امتیازات مالی داکتران و کارکنان صحی که در امر مبارزه با کرونا مشغول اند، جریان دارد و در آینده نزدیک امتیازات مالی آنها اجرا خواهد شد.
شکایت از اصلی شفاخانه کرونایی در کابل در حال وجود دارد که رقم مبتلایان به کرونا افزایش یافته وکابل، با ۱۵۵۶ مورد در حال حاضر بیشترین رقم مبتلایان به کرونا را دارد. شفاخانه افغان-جاپان علاوه بر کابل برای بسیاری از ولایت های دیگر که لابراتوار ندارند، آزمایش کرونا انجام می‌دهد.