همزمان با مطرح‌شدن برگزاری نشست استانبول در مورد صلح افغانستان در هفته‌های گذشته، شدت جنگ‌ها در نقاط مختلف کشور نیز بیشتر شد و براساس گفته‌های مقام‌های نظامی کشور ولایات هلمند، قندهار، غزنی، بغلان و فاریاب شاهد درگیری‌های شدید میان جنگ‌جویان طالبان و نظامیان دولت بوده است. از شدت این حملات در سه روز عید و آتش‌بس موقت کاسته شده بود اما پس از پایان مهلت آتش‌بس سه‌روزه، دو طرف دوباره به میدان جنگ برگشتند.
یکی از ولایاتی که در روزهای آخر ماه رمضان بیشتر در معرض تهدید قرار گرفت، ولایت غزنی است. طالبان در چندین ولسوالی و در مرکز شهر غزنی با نظامیان کشور جنگیدند و در حال حاضر نیز نقاط مختلف غزنی در تهدید قرار دارد. طالبان در یک مورد در ۱۶ ثور توانستند یک قرارگاه ارتش در مربوطات حوزه سوم پولیس واقع در مرکز شهر غزنی را تصرف کنند. این قرارگاه در منطقه اُرزو و در نزدیکی مقر لوای سوم قول اردوی ۲۰۳ تندر موقعیت دارد. چند روز پیش از آن نیز طالبان یک قرارگاه دیگر را در همین منطقه تصرف کرده و حدود ۲۰ سرباز را با خود بردند.
افزون بر سقوط قرارگاه‌های کوچک نظامی به‌دست طالبان، در بهار امسال چندین مقام نظامی نیز در غزنی توسط طالبان کشته شده‌اند. در دوم ثور سال جاری ساتنمن جاوید، سرپرست فرماندهی پولیس ولسوالی ده‌یک، در سوم ثور رحمت‌الله مبارز، فرمانده پولیس ولسوالی ناوه و در ۲۰ ثور عبدالغفور مرجان‌خیل، سرپرست فرماندهی پولیس ولسوالی گیروی ولایت غزنی در جریان درگیری و یا انفجار ماین جان باختند.
برید جنرال سید عمر نورستانی، والی ولایت غزنی در روز پنج‌شنبه هفته گذشته و در نماز عید فطر گفته است که طالبان در دو ماه اخیر تلاش کردند تا قسمتی از جغرافیای افغانستان را در کنترل گرفته و به دنبال آن در نشستی که قرار است در استانبول برگزار شود، امتیازطلبی کنند. او گفته است نیروهای امنیتی در غزنی مانع رسیدن طالبان به این هدف شده‌اند.
ذبیح‌الله مجاهد، از سخن‌گویان گروه طالبان مدعی است که اکثر ولسوالی‌های ولایت غزنی در کنترل طالبان قرار دارد و برخی از ولسوالی‌های این ولایت نیز از سوی این گروه محاصره است. او به روزنامه اطلاعات روز گفت که در هفته‌های اخیر حکومت عملیات را آغاز کرد اما در ولسوالی ده یک، در منطقه اُرزو و در ولسوالی خواجه عمری در برابر طالبان شکست خورده و این گروه توانست شماری از پاسگاه‌های نظامی را تصرف و اسلحه و مهمات نظامیان را با خود ببرد.
ذبیح‌الله مجاهد در پاسخ به سوالی که در مواردی ولسوالی‌ها از سوی طالبان محاصره شده است، گفت: «حرف از محاصره زده می‌شود، مردم محاصره نیستند. ولسوالی‌های مقر، قره‌باغ و خواجه عمری تا نزدیکی ساختمان ولسوالی از سوی مجاهدین محاصره است. به‌خاطری‌که در این ساحات دشمن به قسم پوسته زندگی میکند. راه‌های اکمالات به‌دست مجاهدین است که بند کرده است. راه مردم بند نیست و راه شان باز است. صرف علیه دشمن راه‌ها مسدود شده است.»
سید عمر نورستانی، والی ولایت غزنی اما ادعای گروه طالبان را رد میکند. آقای نورستانی می‌افزاید که دشمن از مدتی به این طرف برنامه‌های شوم در سراسر کشور داشته و غزنی در اولویت برنامه‌ی آنان قرار داشته است تا این ولایت را تسخیر و بعضی ولسوالی‌ها را سقوط داده به مرکز بیایند. او گفت: «از مدت دو ماه به این طرف دشمن در غزنی تحرکات دارد و داشته است. در این‌جا ولسوالی‌هایی که از لحاظ استراتژیک اهمیت خاص دارد، بر آن هجوم آورده ولی در این دو ماه ولسوالی‌ها را تسخیر نتوانستند بلکه تلفات سنگین از طرف نیروهای قهرمان کشور بر آن‌ها وارد شد. وقتی ولسوالی‌ها را تسخیر نتوانستند به حومه‌های شهر آمدند، در ساحات ارزوی خرد و کلان. در این ساحات جدی‌تر برنامه داشتند تا بتوانند از آن طریق داخل شهر شوند ولی حملات‌شان دفع شد و تلفات سنگین بر طالبان وارد شد.»
ناامنی در غزنی
ولایت غزنی در سال‌های اخیر یکی از ولایت‌های ناامن در کشور بوده است. راه‌های مواصلاتی شماری از ولسوالی‌ها آن نه تنها ناامن است بلکه در مواردی برای هفته‌ها و ماه‌ها از سوی گروه طالبان مسدود شده است. در یک مورد در ماه اسد ۱۳۹۷ گروه طالبان حملات وسیعی را بر مرکز شهر غزنی انجام دادند و توانستند شهر غزنی را تسخیر کنند.
براساس گزارش‌های رسمی حکومت، در چهار روز جنگ غزنی در آن زمان ۹۵ افسر و سرباز فرماندهی پولیس این ولایت و ۱۲ سرباز ارتش کشته شدند. ۸۱ تن از سربازان فرماندهی پولیس ولایت غزنی و ۳۱ سرباز ارتش در این جنگ زخمی شدند. افزون بر تلفات نظامیان، نزدیک به ۱۰۰ غیرنظامی نیز در این جنگ چهار روزه کشته شدند.
هنوز وضعیت مرکز شهر غزنی به حالت عادی برنگشته بود که طالبان بر دو ولسوالی امن ولایت غزنی، مالستان و جاغوری، حمله کردند. حمله بر این دو ولسوالی در دو دهه‌ی اخیر بی‌پیشینه بود زیرا در مدت زمانی که سایر ولسوالی‌های غزنی یا در کنترل طالبان قرار داشت و یا در جنگ بود، مالستان و جاغوری امنیت کامل داشت. براساس آمارهایی که روزنامه اطلاعات روز در آن زمان منتشر کرد، تنها در ولسوالی جاغوری ولایت غزنی دست‌کم ۵۷ غیرنظامی، نیروهای مقاومت مردمی و پولیس محلی و ۲۶ سرباز کماندوی ارتش در این جنگ کشته و دست‌کم ۵۴ غیرنظامی، نیروهای مقاومت مردمی و پولیس محلی و ۱۳ سرباز کماندو زخمی شدند.
در ماه جوزای ۱۳۹۹ نیز نگرانی‌ها از تشدید ناامنی در غزنی بیشتر شد. در آن زمان موجی از ترورهای هدفمند در مرکز شهر غزنی افسران نیروهای امنیتی و دفاعی، کارمندان ملکی دولت، اعضای جامعه مدنی و متنفذان قومی را هدف گرفته بود. این وضعیت تا پایان همین سال تقریبا دوام کرد و در ماه جدی ۱۳۹۹ رحمت‌الله نیکزاد، رییس اتحادیه خبرنگاران غزنی توسط افراد مسلح ترور شد.
جدا از ترور و حملات گاه و بیگاه طالبان در بخش‌های مختلف ولایت غزنی، همواره از بی‌توجهی حکومت مرکزی و رهبری آن در قبال امنیت ولایت غزنی سخن زده شده است. هرچند پس از تسخیر شهر غزنی در سال ۱۳۹۷ توسط طالبان، مقام‌های ارشد امنیتی و شخص رییس جمهور بارها به ولایت غزنی سفر کرده و از رسیدگی به وضعیت امنیتی آن سخن زده‌اند اما در عمل غزنی همچنان یکی از ولایات ناامن است.
چرا غزنی برای طالبان اهمیت دارد؟
غزنی در جنوب شرق افغانستان از طرف شمال با ولایت‌های میدان وردک و بامیان، از طرف شرق با ولایت‌های پکتیا و پکتیکا، از طرف جنوب با ولایت زابل و از طرف غرب با ولایت‌های ارزگان و دایکندی هم‌مرز است. از این میان ولایت‌های میدان وردک، پکتیا، پکتیکا، زابل و ارزگان نیز ولایت‌های ناامن به شمار می‌آیند. بزرگ‌ترین شاهراه اقتصادی افغانستان، شاهراه کابل-قندهار نیز از مرکز شهر غزنی می‌گذرد. افزون بر این، غزنی یکی از ولایت‌های استراتژیک از لحاظ اقتصادی و نظامی است که چندین بندر و ولایت‌های جنوب را به مرکز و ولایت‌های مرکزی را به ولایت‌های مشرقی وصل میکند.
سید عمر نورستانی، والی این ولایت به این باور است که غزنی برای طالبان دارای دو اهمیت است. نخست این‌که این ولایت مرکز ثقافت اسلامی است و امتیاز جهانی دارد. دیگر این‌که غزنی در مسیر شاهراه شماره‌یک واقع شده و حدود هشت ولایت و پنج بندر را به مرکز کشور وصل میکند. او در این باره افزود که «دشمن می‌تواند از این جغرافیا استفاده کرده و ارتباط مرکز و ولایت‌های جنوب و جنوب‌غرب و حتا شمال و شمال‌شرق را قطع بسازد.»
شدت حملات طالبان در غزنی و چند ولایت دیگر همزمان شده است با نزدیک شدن نشست استانبول در مورد صلح افغانستان. این نشست قرار بود در ماه اپریل برگزار شود اما طالبان در تاریخ تعیین شده شرکت نکردند و قرار شد این نشست پس از عید و ماه رمضان برگزار شود. هنوز روشن نیست این نشست چه زمانی برگزار می‌شود.
والی ولایت غزنی به این باور است که طالبان در تلاش اند تا با حمله بر ولایاتی چون غزنی در نشست استانبول امتیاز بگیرند. او در این خصوص گفت: «به‌خصوص غزنی در اولویت دشمنان وطن افغانستان قرار داشته است که غزنی را تسخیر و بعضی ولسوالی‌ها را سقوط و به مرکز بیایند و یک امتیازطلبی را در مذاکرات بعدی که در کشورهای متعدد رخ می‌دهد، داشته باشد.»
عتیق‌الله امرخیل، جنرال بازنشسته و آگاه مسایل نظامی به این باور است که مهم‌ترین مسأله در خصوص شدت گرفتن حملات طالبان در هفته‌های اخیر در غزنی و دیگر ولایات افغانستان نزدیک شدن نشست استانبول است. او در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات روز گفت که طالبان کوشش می‌کنند یک دستاورد خوب داشته باشند و این دستاورد می‌تواند سقوط دادن مرکز یک ولایت و مستقر شدن این گروه در آن باشد.
آقای امرخیل در پاسخ به سوالی که غزنی چه اهمیتی برای طالبان دارد، گفت: «نظر به تاریخ، در قسمت‌های ناوه و اندر ملا مشک عالم از آن‌جا برخاست، مقاومت در برابر امیر عبدالرحمان از همین نقطه شروع شد. در زمانی که نادر خان می‌خواست به پکتیا داخل شود، مردم سلیمان‌خیل با او همکار نبودند. اکثر مراکز تعلیم و تربیه دینی در مساجد نیز در همین منطقه زیاد بود. ملاها و طالبان هم زیاد در این منطقه تربیه می‌شدند. از نظر تاریخی این موضوع دینی را هم دارد.»
در گذشته‌ی تاریخی، هنگامی که انگلیس‌ها بر افغانستان حمله کردند، فشار اعظمی را بر ولایت غزنی وارد کردند و پس از تصرف غزنی توانستند به کابل داخل شوند. عتیق‌الله امرخیل می‌گوید از نظر نظامی ولایت غزنی یک نقطه استراتژیک برای کابل است از همین رو بیشتر کسانی که می‌خواهند به کابل داخل شوند، غزنی را انتخاب می‌کنند. او گفت: «وقتی غزنی سقوط کند، چند ولایتی که طرف جنوب و جنوب شرق قرار دارند، همه سقوط می‌کنند. مساعی اساسی مخالفان در این نقطه متمرکز می‌شود که همین نقطه، چه ناوه باشد یا اندر، را با تمام قدرت نگاه کند. چرا که راه‌ها قطع می‌شود.»
در سال ۱۳۹۷ هنگامی که مرکز شهر غزنی به‌دست طالبان افتاد، علاوه بر واردشدن تلفات جانی سنگین برای نظامیان و غیرنظامیان، خسارات اقتصادی سنگین نیز بر باشندگان این شهر تحمیل شد. براساس یک گزارش دفتر معاون والی غزنی که اطلاعات روز به نسخه‌ای از آن دست یافته بود، در آن زمان تنها به ارزش ۴۶۴ میلیون و ۴۶۶ هزار و ۶۰۰ افغانی اموال بازاریان ولایت غزنی حریق شده و ده‌ها دکان و بلندمنزل در نتیجه‌ی آتش‌سوزی ناشی از جنگ تخریب شده بود.
لوای سوم ارتش که در چندکیلومتری مرکز شهر غزنی قرار دارد، در آن زمان نتوانست مانع سقوط شهر شود و پس از ورود جنگ‌جویان طالبان به مرکز شهر، تمامی راه‌های ارتباطی تلفنی و انترنتی قطع گردیده بود. ارتش چند روز بعد وارد اقدام شد و با حملات سنگین هوایی و توپخانه توانست طالبان را شکست دهد. حالا که دوباره حملات طالبان در غزنی شدت گرفته است، برخی از آگاهان نظامی به این باورند که ساختار تشکیلاتی نهادهای امنیتی و دفاعی در غزنی به شکل کنونی قادر به تأمین امنیت این ولایت نیست.
عتیق‌الله امرخیل می‌افزاید: «در سابق غزنی یک فرقه داشت. فرقه غزنی مشهور بود و غزنی را اداره می‌کرد. پکتیا یک قول اردو داشت. امروز غزنی از طریق پکتیا اداره می‌شود. تشکیل امریکایی‌ها کاملا در برابر جغرافیای افغانستان سازگار نیست. غزنی حالا یک لوا دارد و این لوا کندک‌هایش طوری تقسیم شده است که برای آن اکمالات هم صورت گرفته نمی‌تواند.»