بحث جنگ و صلح افغانستان وارد مرحله‌‌ی جدید و پیچیده‌ای شده است. دونالد ترمپ، رییس‌جمهوری امریکا به‌تازگی گفته است که دلیل اعلام توقف گفت‌وگو با طالبان، امتناع این گروه در برقراری آتش‌بس بوده است. موضع طالبان اما روشن است، نخست خروج نیروهای خارجی، سپس گفت‌وگوهای بین‌الافغانی و در نهایت آتش‌بس. از سویی هم هیأت طالبان در سفر اخیرش در مسکو اعلام کرد اگر ایالات متحده به جنگ ادامه دهد، این گروه می‌تواند صدسال دیگر نیز بجنگد.
در این میان حکومت افغانستان اعلام کرده است که تلاش‌های صلح را متوقف و روی برگزاری انتخابات تمرکز دارد.
دونالد ترمپ رییس‌جمهوری امریکا روز جمعه (29 سنبله) در در یک نشست خبری مشترک با سکات موریسن، نخست‌وزیر استرالیا در واشنگتن گفت: «من برای دیدار با طالبان آمادگی کامل داشتم، اما وقتی که فهمیدم آن‌ها حاضر به آتش‌بس نیستند، گفتم که پس چرا باید زحمت بکشم؟» به گفته‌ی او، «طالبان گمان کرده بودند که کشتن مردم نشانه‌ی قوت‌شان است».
پس از آن‌که دونالد ترمپ، رییس‌جمهوری امریکا گفت‌وگوهای صلح با طالبان را منتفی اعلام کرد، رهبری طالبان هیأتی را به روسیه و ایران فرستاد. طالبان به‌تازگی اعلام کرده است، که یک هیأت چهارنفری این گروه به رهبری حنفی، به تهران رفته و با مقام‌های وزارت خارجه این کشور دیدار کرده است.
پیش‌تر به روز جمعه، 22 سنبله، رسانه‌های روسی گزارش دادند که یک هیأت سه‌نفری طالبان به رهبری شیر محمد عباس استانکزی، برای مشوره با مقام‌های روسی روی روند صلح افغانستان به مسکو رفته‌اند.
نمایندگان طالبان در دیدار با مقام‌های روسی خواهان ادامه مذاکره با امریکا شدند؛ اما در عین حال تأکید کردند که اگر امریکا به مذاکره حاضر نشود، جنگ‌جویان طالب می‌توانند تا 100 سال دیگر بجگند.
در ادامه سفرهای طالبان به کشورهای منطقه، یک هیأت نُه‌نفری این گروه به ریاست ملا برادر به چین هم سفر کردند. به‌گفته‌ی سهیل شاهین، سخن‌گوی دفتر سیاسی طالبان در قطر، ملا برادر در دیدار با نماینده‌ی خاص چین برای افغانستان گفته است که این گروه با امریکا به یک توافق همه‌جانبه دست یافته بود، اما لغو آن توسط رییس‌جمهور امریکا، مسئولیت ادامه‌ی خشونت‌ها را متوجه ترمپ می‌کند.
حکومت افغانستان اما سفر هیأت طالبان به مسکو، تهران و بیجینگ را شکست سیاسی این گروه عنوان می‌کند.
صدیق صدیقی، سخن‌گوی ریاست‌جمهوری افغانستان یک روز پس از سفر هیأت طالبان به مسکو به روز شنبه، 23 سنبله با بیان این‌که طالبان آدرس اصلی صلح را گم کرده گفت که سفرهای چند تن از نمایندگان طالبان به کشورهای روسیه و ایران بیان‌گر شکست قطعی سیاسی این گروه است.
آقای صدیقی افزود که رفتن طالبان به روسیه و چین، بیان‌گر تحول خاصی نیست، زیرا آدرس اصلی صلح، دولت و مردم افغانستان است: «طالبان تا که به دروازه‌ی دولت و مردم افغانستان رجوع نکنند، چیزی به‌دست نمی‌آورند، جز این که با شکست سیاسی و نظامی در افغانستان روبه‌رو شوند.»
وزارت خارجه کشور اما از سفر هیأت طالبان به ایران استقبال کرد. صبغت احمدی، سخن‌گوی وزارت خارجه گفت که هر کشوری که زمینه‌ی گفت‌وگوهای صلح میان حکومت و طالبان را فراهم کند از آن استقبال می‌کنند.
در سوی دیگر شماری از آگاهان سفرهای اخیر نمایندگان طالبان به ایران و روسیه را نشانه‌ای از قوت سیاسی این گروه عنوان می‌کنند.
به اعتقاد احمد سعیدی، آگاه مسایل سیاسی و سفیر پیشین افغانستان در اسلام‌آباد، طالبان با سفر به کشورهای مثل چین و ایران در پی این است که برای ادامه گفت‌وگوهای صلح یک اجماع منطقوی در برابر اقدام رییس‌جمهوری امریکا که گفت‌وگوهای صلح را منتفی اعلام کرده است، ایجاد کند. به گفته‌ی آقای سعیدی، طالبان با فرستادن نمایندگان خود به کشورهای روسیه، ایران، چین و پاکستان به دنبال جلب حمایت سیاسی این کشورها در راستای تقویت موضع طالبان در گفت‌وگوهای صلح با امریکا است.
در همین حال مجله فارین پالیسی در مقاله‌ای تحت عنوان«فروپاشی مذاکرات امریکا با طالبان؛ یک-هیچ به نفع روسیه» نوشته است که تلاش‌های روسیه برای تقویت مشارکت دیپلماتیک با طالبان نیز ممکن است جاه‌طلبی‌های توسعه‌طلبانه‌ی این گروه شورشی را دوچند کرده باشد، آن‌هم در زمانی که ایالات متحده از طالبان خواسته بود که از هدف‌شان یعنی ایجاد دوباره‌ی امارت اسلامی در ازای خروج ایالات متحده، دست بردارند.
نویسنده‌ی این مقاله در ادامه نوشته که هرچند روسیه به لحاظ رسمی طالبان را با برچسب سازمان تروریستی یاد می‌کند، اما کارشناسان بانفوذ روسی مانند «اولگ بارابانوف» از «موسسه روابط بین‌الملل مسکو» به‌طور فزاینده‌ای تمایل دارند تا اعضای «میانه‌رو» طالبان را به‌عنوان شرکای قابل‌اعتماد ببینند.
در همین حال جعفر مهدوی، رهبر حزب ملت و نماینده پیشین مردم کابل در مجلس نمایندگان، معتقد است که تأکید و تلاش کشورهای مثل روسیه، چین، ایران و پاکستان بر ادامه‌ی مذاکرات طالبان و امریکا، زمینه از سرگیری مذاکرات را فراهم کرده است.
«تلاش‌های صلح متوقف و روی انتخابات تمرکز شده است»
سخن‌گوی ارگ ریاست‌جمهوری روز شنبه هفته گذشته گفت که حکومت افغانستان تمامی تلاش‌ها در راستای صلح را متوقف و روی برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری تمرکز کرده است: «حکومت افغانستان هر تلاش مربوط به پروسه صلح را متوقف کرده است. اولویت حکومت افغانستان برگزاری انتخابات است.»
آقای صدیقی یک بار دیگر تأکید کرد که پیشبرد روند صلح از صلاحیت‌ها و مسئولیت‌های حکومت منتخب آینده است: «قرار است که حکومت منتخب آینده افغانستان یکجا با ایالات متحده امریکا روی یک برنامه همه‌جانبه صلح کار کنند تا در نهایت تلاش مشترک نتیجه دهد و گروه طالبان را وادار به این کنیم که از جنگ دست بکشند.»
«حملات بر طالبان شدت یافته است»
پس از آن‌که دونالد ترمپ، رییس‌جمهوری امریکا گفت‌وگوهای صلح با طالبان را منتفی اعلام کرد، این‌جا در افغانستان میدان جنگ داغ‌تر شد. طالبان ظرف یک روز کنترل ولسوالی‌های درقد و ینگی‌قلعه را در تخار در دست گرفتند و چند روز پیش‌تر از آن اعلام کردند که ولسوالی اناردره‌ی فراه نیز به‌دست آنان سقوط کرده است.
در سوی دیگر دولت افغانستان طی حدود دو هفته، پنج ولسوالی را از طالبان پس گرفتند. ولسوالی‌های کران و منجان پس از دو ماه، یمگان پس از چهار سال و وردج پس از پنج سال در بدخشان، ولسوالی ینگی قلعه ظرف یک هفته در تخار و ولسوالی اناردره طی حدود دوهفته بازپس گرفته شدند.
براساس اطلاعات وزارت دفاع، هم‌اکنون کم‌تر از 20 ولسوالی کشور در اختیار طالبان است. از میان ولسوالی‌های که در دو هفته‌ی گذشته به‌دست طالبان سقوط کرد، ولسوالی درقد تخار همچنان در اختیار طالبان است.
وزارت دفاع ملی می‌گوید که در دو هفته‌ی گذشته، به‌ویژه پس از آن‌که مذاکرات امریکا و طالبان منتفی شد، حملات نیروهای دفاعی و امنیتی افغان بر مواضع طالبان در شمال کشور شدت یافته است.
زبیر عارف، معاون سخن‌گوی وزارت دفاع به روزنامه اطلاعات روز گفت که در ولایت‌های بدخشان، قندز، بلخ، بغلان و تخار عملیات‌های زمینی و هوایی شدت یافته و تلفات سنگینی به طالبان وارد شده است.
در عین حال وزارت دفاع ملی از راه‌اندازی عملیات مبین در غزنی خبر داده است که به گفته مقام‌های وزارت دفاع، هدف آن پاکسازی ولسوالی‌های رشیدان و جغتو از وجود طالبان است. روح‌الله احمدزی، سخن‌گوی وزارت دفاع ملی دیروز (شنبه، 30 سنبله) در یک کنفرانس خبری در کابل گفت که در نتیجه این عملیات 9 عضو گروه طالبان به شمول طراح حمله‌ی انتحاری بر شفاخانه حوزوی زابل بازداشت و 31 شورشی طالب در ولسوالی‌های ده‌یک و رشیدان کشته شدند.
براساس اعلامیه‌های که در وبسایت وزارت دفاع منتشر شده است، در یک هفته‌ی گذشته (24 تا 30 سنبله) در عملیات‌های نیروهای دفاعی و امنیتی کشور 658 هراس‌افکن کشته و 134 تن دیگر زخمی شده‌اند. در یک هفته‌ی گذشته مجموعا 186 حمله‌ی هوایی انجام شده است.
پیش‌تر رییس‌جمهوری غنی به روز جمعه (22 سنبله) گفته بود که در یک هفته، بیش از هزار طالب کشته شده‌اند.
در همین حال دونالد ترمپ، رییس‌جمهور امریکا نیز گفت که طالبان در روزهای اخیر به حدی سرکوب شده‌اند که در گذشته بی‌سابقه بوده است. آقای ترمپ در مراسم گرامی‌داشت از قربانیان یازدهم سپتامبر به تشدیت حملات بر طالبان تأکید کرد.
در سوی دیگر طالبان هشدار داده‌اند که به جنگ‌شان ادامه می‌دهند. نمایندگان طالب در دیدار با نماینده ویلادمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه تأکید کردند که آنان حاضرند که تا 100 سال دیگر هم بجنگند.
شیر محمد عباس استانکزی، رییس هیأت گفت‌وگوکننده‌ی طالبان، در گفت‌وگو با شبکه‌ی خبری روسیه (ار تی) گفته بود که این گروه هنوز خواستار ادامه‌ی مذاکره است، اما امریکا خواستار دوام جنگ است و در این صورت «طالبان تا صد سال دیگر هم جنگ کرده می‌تواند».
در همین حال شماری از آگاهان می‌گویند که در صورتی که توافق میان امریکا و طالبان به کلی منتفی شود، هیچ راهی جز جنگ برای طالبان باقی نمی‌ماند.
وحید مژده، آگاه سیاسی و دیپلمات پیشین طالبان به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که دونالد ترمپ با لغو مذاکرات صلح، گزینه‌ای دیگری جز جنگ در اختیار طالبان نگذاشته است.
پس از لغو مذاکرات صلح، طالبان افزون بر تصرف دو ولسوالی در ولایت تخار که یکی از آن ولسوالی‌ها دوباره کنترل این گروه خارج شد، این گروه حملات انتحاری مرگباری را نیز راه‌اندازی کردند. مرگ‌بارترین حمله بر شفاخانه‌ی حوزوی زابل انجام شد. در آن حمله که مهاجم انتحاری موتر مملو از مواد انفجاری‌اش را در ورودی شفاخانه منفجر کرد، 39 نفر کشته و 140 نفر دیگر زخمی شدند. پیش از آن در دو حمله‌ی دیگر انتحاری در کابل و پروان 48 نفر کشته و 80 تن دیگر زخمی شدند. پیش‌تر از آن حمله‌ی انتحاری بر مرکز توزیع شناس‌نامه‌ی الکترونکی در ننگرهار جان چهار تن را گرفت و 12 نفر دیگر را زخمی کرد. اکثریت مطلق قربانیان این رویدادها غیرنظامیان بودند.
به گفته‌ی این دیپلمات پیشین طالبان، پیش از آن‌که گفت‌وگو میان نمایندگان طالبان و زلمی خلیل‌زاد آغاز شود، شماری از فرماندهان و مقام‌های طالبان مخالف مذاکره با امریکا بودند و اکنون با لغو گفت‌وگوها موضع طالبان تندرو و مخالف مذاکره، تقویت شده است: «پس از این جنگ شدت می‌یابد و موضع طالبانی که طرفدار مذاکره بودند، در میان طالبان ضعیف می‌شود.»
به اعتقاد آقای مژده طالبان، روی مسایلی که در 10 ماه گذشته با امریکا به توافق رسیده است، خط سرخ‌شان است و از همین‌رو جنگ و خشونت‌ها شدت خواهد یافت.
مذاکرات صلح افغانستان پس از آن منتفی اعلام شد که طالبان یک موتر مملو از مواد انفجار را در ساحه شش درک کابل منفجر کردند. در آن حمله یک سرباز امریکایی و 12 غیرنظامی جان باختند. کشته‌شدن سرباز امریکایی خشم دونالد ترمپ را برانگیخت و او در تویتی مذاکرات صلح را منتفی اعلام کرد. البته دونالد ترمپ بعدا دلایل دیگری را نیز در ارتباط به لغو مذاکرات صلح گفته است.